Мәдәният: юрамалар арасында аерма

{{Күп мәгънәләр}}

 

 

'''Мәдәният''' — [[татар теле]]нә гарәптән кергән сүз. Махсус сүзлектә ул «культура» дип тәрҗемә ителә (кара: Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге.— Казан, 1965.— 299 б.). Ә «культура» сүзе русларга латин теленнән кергән: «{{lang-la|[[wikt:cultura|cultura]]}} — возделывание, воспитание, образование, развитие, почитание»<ref>Кара: БСЭ.— T. 13.— M., 1973.— С. 594</ref><ref>Harper, Douglas (2001). [http://www.etymonline.com/index.php?term=culture Online Etymology Dictionary]</ref> күпмәгънәле [[термин]]<ref name="merriam-webster.com">[http://www.merriam-webster.com/dictionary/culture ''Merriam-Webster сүзлекләре онлайн'':culture].</ref>. Шул ук вакытта «мәдәни» сүзе — «шәһәрдә торучы» дип тә тәрҗемә ителә. Гыйльми һәм укыту тәҗрибәсендә «культура» һәм «мәдәният» терминнары тигез хокуклы булып йөриләр. Шуннан чыгып, «мәдәният» терминының мәгънәсен «культура» тер-мины мәгънәсеннән чыгып аңлатырга була. Димәк, мәдәният ул — кешеләргә белем, тәрбия бирү вазифаларын үтәүне үз өстенә йөкләгән күренеш. Дөрес, «культура» терминының иң беренче мәгънәсен татарчага тәрҗемә иткәндә «җир эшкәртү» «дип бирергә туры килә (чыннан да, «культура» термины башта бакчада үстерелә торган яшелчә төрләрен күздә тоткан). Ләкин бу очракта безгә терминның тәүге мәгънәсенә ябышып яту һич тә мәҗбүри түгел (күп кенә терминнарның тәүге мәгънәләре онытылуга да дучар була). Ләкин «культура» терминының тагын бер өстәмә мәгънәсе калкып тора, ул да булса «эшкәртү», «эшләп чыгару», «кеше акылы һәм кулы тарафыннан эшләп чыгарылган кыйммәтләр».<ref>http://www.tatknigafund.ru/books/1778/read#page363 [[Казбек Гыйззәт|Гыйззәтов К.Т.]], Философия: 2 кит. 2 нче китап: Социаль философия: Югары уку йортлары өчен д-лек бит363</ref>

Бүгенге [[көн]]дә [[җәмгыять]] тудырган физик [[артефакт]]лар, ягъни [[материаль мәдәният]], һәм мәдәниятнең төп элементаль [[термин]]нары буларак кулланылган матди булмаган барлык башка яклары<ref name="Macionis, Gerber 2010 53">{{cite book|last=Macionis, Gerber|first=John, Linda|title=Sociology 7th Canadian Ed|year=2010|publisher=Pearson Canada Inc.|location=Toronto, Ontario|pages=53}}</ref>, ягъни [[тел]], [[гадәт]], һ.б. арасында аерма киң таралган.

 

{{rq|stub|error}}

 

[[Төркем:Фикерләр тарихы]]

[[Төркем:Мәдәният социологиясе]]

[[Төркем:Җәмгыять]]