Матарам
Матарам — хәзерге Индонезия территориясендә Ява утравының үзәк һәм көнчыгыш өлешләрендә 732—1043 елларда булган урта гасыр дәүләте.
Матарам дәүләте шиваит феодал Санджайя тарафыннан нигезләнгән булган. VIII гасыр уртасында илдә Буддачылык Шайлендрлар династиясе хөкем итә башлаган. VIII гасырның уртасы һәм икенче яртысы гыйбадәтханә төзелешенең чәчәк ату вакыты булган. Нәкъ менә шул чорда урта гасыр Индонезия архитектурасының иң эре һәйкәле — Боробудур Буддачылык ступасы төзелгән булган. Матарам хөкемдары «шри-махараджа» титулына ия булган һәм ил белән үз урынбасарларын (“рака”) куеп хөкем иткән. Монарх илаһилаштырылган булган; ул я Шиваизм, я Буддачылыкның иң олы Илаһының чагылышы булып саналган. 832 елдан илдә хөкемгә Синдок нигезләгән Шиваит династиясе килә. Х гасыр башында Матарам үзәге көнчыгыш Явага күчерелгән булган. Бу чорда Матарамның төп сәүдә һәм тышкы сәясәт партнёрлары Бали утравы һәм Молукк утраулары булган. Эрланг хөкемдары (1019—1045 еллар) вакытында бердәм үзәкләштерелгән дәүләт чикләрендә бөтен Яваны буйсындырып карау булган. 1006 елда Матарам Ява утравында Мерапи янартавының иң зурларның берсе атуыннан күп зыян күргән. Диңгездә өстенлек өчен көрәштә Матарамның кызыклары Суматра дәүләте Шривиджайяның Көньяк-Көнчыгыш Азиядән Көнчыгыш Азиягә диңгез сәүдә юлларын контрольдә тоту нияте белән каршылыкка килгән. 992—1006 еллар сугышында Матарам җиңелгән булган, әмма 1030 елда Шривиджайя Матарамның көнчыгыш Индонезиядә көчен танырга мәҗбур булган. XI гасырның 40-ынчы елларында Матарам 2 дәүләткә — Кедири һәм Джангалага бүленгән булган.
Әдәбият
үзгәртү- Холл Д. «История Юго-Восточной Азии», Москва 1958
- Scheltema J.F. «Monumental Java», London 1912.