Кызылъяр

(Красноуфим битеннән юнәлтелде)

Кызылъяр (рус. Красноуфимск) — Свердловск өлкәсендә урнашкан шәһәр (1781 елдан), Кызылъяр округының административ үзәге.

Кызылъяр
Карта
Ил Русия
Регион Свердловск өлкәсе
Округ Кызылъяр округы
Координатлар 56°37'0"тн, 57°46'0"кнч
Нигезләнгән 1736
Мәркәз биеклеге 210 м
Халык саны 39 762[1] кеше
Сәгать кушагы UTC+6
Телефон коды +7 34394
Почта индексы 623300
Рәсми сайт go-kruf.midural.ru/

География үзгәртү

Кызылъяр Караидел (Агыйдел кушылдыгы) елгасында, Екатеринбургдан 224 километрга көньяк-көнбатышка таба тора. Шәһәр аша Р350 (Ачит — Мәсәгуть) автомобиль юлы һәм КазанЕкатеринбург тимер юлы узалар.

Тарих үзгәртү

Кызылъяр 1736 елда Кызыл Яр урочищесында ныгытма буларак нигезләнә. Баштан Кызыл Яр ныгытмасы , Уфа ныгытмасы, Кызылъяр ныгытмасы исемнәрен йөрткән.

1744 елдан Уфа губернасының Ырынбур провинциясе составында.

1774 елда ныгытманы Емельян Пугачёв гаскәрләре алалар.

1781 елда Кызылъяр ныгытмасы Кызылъяр шәһәренә үзгәртеп корыла һәм бер үк исемдәге өязенең үзәге була. 17811796 елларда — Пермь наместниклыгының Пермь өлкәсе составында, 1796 елданПермь губернасы составында.

1856 елда шәһәрдә 1 чиркәү, 381 йорт һәм 10 лавка (кибет) булган. 1870 елда шәһрдә реальный училище ачыла.

1915 елда, КазанЕкатеринбург тимер юл төзү аркасында шәһәрдә тимер юл вокзалы төзелә, ә 1916 елда паровозлар депосы ачыла.

Сугыш һәм сугыштан соңгы чорында шәһәрдә мехзавод, төзү материаллар җитештерү һәм авыл хуҗалыгы продукциясе эшкәртү ширкәтләр барлыкка киләләр.

1986 елда шәһәр «Хөрмәт билгесе» ордены белән бүләкләнә.

Халык үзгәртү

1840[2] 1897[3] 1926[4] 1931[4] 1959[5] 1970[6] 1979[7] 1989[8] 2002[9] 2010[1]
2 079 6 251 ~11 700 ~14 900 37 312 38 370 41 246 45 618 43 595 39 762

Милли состав үзгәртү

Милләт 2002[10] 2010[11]
руслар 87,1% 88,3%
татарлар 6,9% 6,7%
чирмешләр 1,8% 1,6%

Икътисад үзгәртү

Тәҗрибә-эксперименталь, такта яру, әсфәлт заводлары; төзү материаллар комбинаты; җиһаз һәм тегү фабрикалары.

Азык-төлек сәнәгатенең пердприятиләре.

Фотогалерея үзгәртү

Моны да кара үзгәртү

Чыганаклар үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү

  1. 1,0 1,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2018-04-17 
  2. Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
  3. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1082
  4. 4,0 4,1 http://www.mojgorod.ru/sverdlov_obl/krasnufimsk/index.html
  5. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  6. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  7. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2018-04-17 
  11. 2010 ел сан алу базасы