Wikipedia

Копорье (ныгытма)

Копорье ныгытмасы (Koпорьеда ныгытма) - рус урта гасыр оборона сәнгате һәйкәле - Ленинград өлкәсенең көньяк-көнбатышында, Ижора калкулыгының читендә, Копорье авылында урнашкан. Ныгытма Фин култыгыннан 12 км ераклыкта урнашкан һәм биек ташлы борынның зур булмаган мәйданчыгын били.

Копорье
Нигезләнү датасы 1237
Сурәт
Дәүләт  Россия
Административ-территориаль берәмлек Ломоносовский район[d] һәм Копорье[d]
Входит в состав списка памятников культурного наследия Культурное наследие России/Ленинградская область/Ломоносовский район[d]
Мирас статусы федераль әһәмияттәге Россия мәдәни мирас объекты[d][1]
Карта
 Копорье Викиҗыентыкта

Үз гасырында ныгытма берничә тапкыр яңадан торгызыла һәм берничә тапкыр шведлар кулына тапшырыла, аннары кире Россиягә кайта. Ныгытманың хәзерге торышы идеальдән ерак, реставрация эшләре башкарылмаган диярлек. Икенче яктан, бу ныгытманың соңгы версиясе архитектурасын үзгәрешсез сакларга һәм ныгытманың үзенчәлекле атмосферасын булдырырга мөмкинлек бирә.

Тарихы үзгәртү

 

Копорьедагы ныгытмага 1237 елда нигез салына. Бу Новгород елъязмаларында беренче тапкыр 1240-нчы елда, Ливон ордены немец рыцарьлары Копорье чиркәвендә агач ныгытма төзегәндә искә алына.1241 елда Александр Невский ныгытманы немец рыцарьларыннан тартып ала һәм аны җимерә. Штурм вакытында атаклы баһадир һәлак була. София беренче елъязмасы::

  Въ то же лѣто по възвращенію, побѣдѣ великаго Александра Ярославича, тое же зимѣ пакы пріидоша отъ Западныя страны Нѣмци и Чюдь на Водь. И повоеваша все, и дань на них възложиша, и срубиша городъ въ Копоріи въ отечествѣ великаго князя Александра Ярославича. <…> Того же лѣта поиде князь Олександръ на Нѣмцы, на городъ Копорье, съ Новгородци и взя городъ, а Нѣмцы приведе въ Новгородъ.  

1280нче елда Бөек князь Дмитрий Александрович Копорьеда таш шәһәр сала, аны ике елдан соң Новгород халкы кенәз белән конфликт нәтиҗәсендә юк итә. Ныгытма 1297 елда яңадан төзелә, XV гасыр ахыры - XVI гасыр башында ул яңадан торгызыла.

1565 елда, Иван Грозный Россия дәүләтен опричнина һәм земствога бүлә, бу Копорье ныгытмасы соңгысының өлеше булып кала[2] [3] .

1581 елда шведлар яулап алганнан соң, Копорье Россиягә 1590 елда килешү буенча гына әйләнеп кайта.


Ләкин, 1617 елгы Столбово тынычлык килешүе буенча, Швеция кабат Копорье нығытмасын ала. 1656—1657 елларда рус гаскәрләре Копорьены уңышсыз кире кайтарырга омтыла, ул 1703 елда Петр I җитәкчелегендә генә Копорье Русияга кире кайтарыла.

1708 елда Петр I ныгытманы князь Меншиковка тапшыра, һәм 1727 елда, аның хурлыгыннан соң, Копорье казнага күчерелә. 1763 елда Копорье ныгытмасы оборона корылмалары исемлегеннән чыгарыла.

1919нчы елда, Гражданнар сугышы вакытында, Кызыл Армия солдатлары ныгытманы кулланып, Кызыл Армия тылына төшкән Ак Гвардия гаскәрләренең һөҗүмен уңышлы чагылдыра [4] .

1941 елның 1 сентябрендә Копорье Кызыл Армия тарафыннан ташлана. 1944 елның гыйнварында Копорье азат ителә.

1962нче елда ныгытма чиркәве очраклы уттан яна [5] .

2001 елда крепость музей статусын ала.

2013 елның 7 апрелендә ныгытма гадәттән тыш хәлләр аркасында рәсми рәвештә ябылды .

2015 елда дәүләт милке белән идарә итү федераль агентлыгы һәм Ленинград өлкәсе Мәдәният комитеты арасында ныгытманы регионның музей агентлыгына бушлай, мәңге куллануга күчерү турында килешү төзи [6] .

2018—2019 елларда башлангыч фәнни тикшеренүләр һәм археологик казулар үткәрелә, аннан соң иң авария хәлендәге өлешне проектлау өчен конкурс игълан ителә: керү зонасын, манаралар һәм диварларын. Дизайнны тәмамлау вакыты - 2020 елның 1 декабре. Әлеге проект буенча реставрация эшләренә Конкурс 2021 елга планлаштырылган. 2020 елның мартына ныгытманың төп керү аркасының җимерелү сәбәпле, авариягә каршы ашыгыч чаралар таләп ителә; крепость чикләнгән визитлар белән ачык [6] .

Ныгытманың архитектура ансамбле үзгәртү

Ныгытма үз эченә ала [7] :

  • Саклау стеналары
  • Капка комплексы
  • Күпер, соңгы өлеше элек күтәрелеш булган күпер
  • Преображенский чиркәве
  • Чиркәв, Зиновьевларның гаилә кабере

Бүгенге көнгә кадәр "солдат фатирлары", азык-төлек склады, абзар, заказ палатасы һәм кеше палаталары сакланмаган

Ныгытма манаралары үзгәртү

  1. Төньяк манара
  2. Көньяк манара
  3. Урта манара
  4. Почмак манарасы
 

Галерея үзгәртү

  •  
    Ныгытмага керү, шулай ук Төньяк һәм Көньяк манаралар.
  •  
    Ныгытмага күпер.
  •  
    Ныгытма эчендәге Преображенский чиркәве хәрабәләре.
  •  
    Часовня - Зиновьевлар кабере.
  •  
    Мәйдан манарасы һәм ныгытма стенасы күренеше.
  •  
    Эчтән почмак манарасы.
  •  
    Урта манара.
  •  
    Дивар һәм ныгытма читендәге почмак манарасы.
  •  
    Боденерның Копорье ныгытмасын сурәтләгән гравюрасы. Рәсәй патшасы Михаил Федорович чорында Шведлар Копорье ныгытмасы белән идарә иткәндә ясалган.

Искәрмәләр үзгәртү

  1. ↑ Постановление Совета Министров РСФСР № 1327 от 30.08.1960
  2. ↑ Земщина // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
  3. ↑ Земщина 2017 елның 2 февраль көнендә архивланган. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Юрий Осипов. — М., 2004—2017.
  4. ↑ Овсянников О. В. Копорье: историко-архитектурный очерк. - Л.: Лениздат, 1976. - 117 с.
  5. ↑ Гоголицын Ю.М., Гоголицына Т.М. — Памятники архитектуры Ленинградской области, 1989
  6. ↑ 6,0 6,1 Противоаварийные работы на месте обвала кладки в крепости Копорье проведут в этом году. ТАСС (2020/03/11). 2020-03-11 тикшерелгән.
  7. ↑ Краеведение. Исторические материалы по Ленинградской области — Копорье

Әдәбият үзгәртү

  • Гоголицын Ю. М., Гоголицына Т. М. Памятники архитектуры Ленинградской области. — Л.: Стройиздат, 1989. — 303 с.
  • Кирпичников А. Н. Каменные крепости Новгородской земли. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1984. — 276 с. — 3600 экз.
  • Овсянников О. В. Копорье: Историко-архитектурный очерк. — Л.: Лениздат, 1976. — 120 с. — 25 000 экз.

Сылтамалар үзгәртү

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Копорье_(ныгытма)&oldid=3901417