Кирмән шәһәрчеге
Кирмән бистәсе, Кирмән яки Кирмәнчек — Татарстан Республикасы Мамадыш районының заманча Урта Кирмән һәм Рус Кирмәне авыллары янында шәһәрчек[1][2][3]. Болгар, соңрак X—XIV гасырларда булган Алтын Урда ныгытмасыннан калган калдыклардан гыйбарәт.
| Кирмән шәһәрчеге | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Мамадыш районы |
| Мирас статусы | федераль әһәмияттәге Россия мәдәни мирас объекты[d] |
 | |
Урнашуы үзгәртү
Омар елгасының сул як кушылдыгы булган Кирмән елгасының уң яры калкулыгында, Урта Кирмән авылыннан көньяк-көнчыгышка таба һәм Рус Кирмәне авылыннан төньяк-көнбатыш юнәлештә урнашкан [1] . Моннан тыш, якында Кирмен зираты бар, ул XIV гасырдан бирле булган [1] .
Тарихы үзгәртү
Рус елъязмаларында Болгариянең дүрт шәһәре арасында урнашкан Кирмәнчек турында искәрмәләр бар, шәһәрләрне 1395 елда Звенигород һәм Галицкий кенәзе Юрий Дмитриевичның гаскәрләре яулап ала:
«Они же шедше плениша землю татарскую и взяша град Болгары, и Жюкотин, и Казань, Кеременчюк, и пребыша 3 месяци воююще, и никтоже не помнит толь далече воевала Русь татарскую землю…»
— ПСРЛ, IV, с. 102
Воскресенск елъязмасында Кермәнчек 1399 елда искә алына:
«…князь велики слышав се, и събра рати многы, посла брата своего князя Юрия Дмитриевича, а с ним воевод, и старейших боаръ и силу многу; он же шед взя город Болгары Великие, и град Жюкотин, и град Казань, и град Керменчюк, и всю землю их повоева, и много Бесермен и Татар побиша, а землю Татарскую плениша; и воевав три месяца взвратися с великою победою и с многою корыстию в землю Русскую»[4]
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Казаков, Старостин, Халиков, 1987
- ↑ Мухаметшин, 2008
- ↑ Нигамаев, 2005
- ↑ Нигамаев А.З., Валиуллин Р.Ф. Население летописного Керменчука. — Современные направления теоретических и прикладных исследований. - Т. 23. Юридические и политические науки, история. — С. 48—56..
Әдәбият үзгәртү
- Казаков Е. П., Старостин П. Н., Халиков А. Х. Археологические памятники Татарской АССР. — Казань: Татарское книжное издательство, 1987. — 240 с.
- Мухаметшин Д. Г. Эпиграфические памятники татар Поволжья и Приуралья. Региональные особенности и этнокультурные варианты. — Казань: Институт истории АН РТ, 2008. — 132 с.
- Миннуллин Р. Тайна неизвестного частокола 2018 елның 14 ноябрь көнендә архивланган. // Казанские ведомости. — № 131. — 06.09.2012.
- Нигамаев А. З. Болгарские города Предкамья: Алабуга, Кирмень, Чаллы: К вопросу о своеобразии материальной культуры населения. — Казань: Изд-во Казан. ун-та, 2004. — 228 с.
- Перфильев Н. Как взять Кирменское городище? // Комсомольская правда, 28.06.2015
- Халиков А. Х., Габяшев Р. С.башлык=Археологическая карта Татарской АССР. . — М.: Наука, 1981. — 211 с.
- Нигамаев А.З., Валиуллин Р.Ф. Население летописного Керменчука. — Елабужский институт Казанского (Приволжского) федерального университета. — С. 48—56..
Сылтамалар үзгәртү
- Кирменское городище на карте Google Maps
