Кириллица
(Кирилл әлифбасы битеннән юнәлтелде)
Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.
Кирилл әлифбасы, яки кири́ллица — кириллик әлифба. Күп славян телләренең әлифбалары нигезендә кирилл әлифбасы ята. Шулай ук Россия һәм элекке СССР җирләрендә яшәүче күпчелек төрки һәм фин-угор халыкларының әлифбалары кирилл әлифбасына нигезләнгән.
| Кириллица | |
| рус. кириллица | |
| Нигезләнү датасы | IX гасыр |
|---|---|
 | |
| Исем | Cyrillic[1] һәм cyrillique[1] |
| ... хөрмәтенә аталган | Изге Кирилл[2] |
| Нәрсә нигезендә эшләнгән | юнан әлифбасы |
| Булдыручы | Климент Охридский[d][3][4], Наум Охридский[d][3] һәм Константин Преславский[d][3] |
| Язу юнәлеше | сулдан уңга[d][5] |
 | |
| Диапазон в Юникоде | U+0400-04FF[5], U+0500-052F[5], U+1C80-1C8F[5], U+2DE0-2DFF[5] һәм U+A640-A69F[5] |
| Формат в виде регулярного выражения | \p{IsCyrillic} |
 Кириллица Викиҗыентыкта | |
Кириллица азбукасы
үзгәртү
Кириллик азбукасының беренче составы безгә билгеле түгел, «классик» искеславян кириллицасы 43 хәрефтән тора.
Кириллица хәрефләренең үз исемнәре бар, алар төрле уртак славян исемнәреннән алынганнар. Кириллицаның төп билгеләре:
| Хәреф | Язылышы | Санлы билгеләмәсе | Уку | Исеме |
|---|---|---|---|---|
| А |  |
1 | [а] | аз |
| Б |  |
[б] | бу́ки | |
| В |  |
2 | [в] | ве́ди |
| Г |  |
3 | [г] | глаго́ль |
| Д |  |
4 | [д] | добро́ |
| Е, Є |  |
5 | [е] | есть |
| Ж |  |
[ж'] | живе́те | |
| Ѕ |  |
6 | [дз'] | зело́ |
| ʐ, З |  |
7 | [з] | земля́ |
| И |  |
8 | [и] | и́же (8-ричное) |
| І, Ї |  |
10 | [и] | и (10‑ричное) |
| К |  |
20 | [к] | ка́ко |
| Л |  |
30 | [л] | лю́ди |
| М |  |
40 | [м] | мысле́те |
| Н |  |
50 | [н] | наш |
| О |  |
70 | [о] | он |
| П |  |
80 | [п] | поко́й |
| Р |  |
100 | [р] | рцы |
| С |  |
200 | [с] | сло́во |
| Т |  |
300 | [т] | тве́рдо |
| ОУ, Ү |  |
(400) | [у] | ук |
| Ф |  |
500 | [ф] | ферт |
| Х |  |
600 | [х] | хер |
| Ѡ | 
|
800 | [о] | оме́га |
| Ц |  |
900 | [ц’] | цы |
| Ч |  |
90 | [ч’] | червь |
| Ш |  |
[ш’] | ша | |
| Щ |  |
[ш’т’] ([ш’ч’]) | ща | |
| Ъ |  |
[ъ] | ер | |
| Ы |  |
[ы] | еры́ | |
| Ь |  |
[ь] | ерь | |
| Ѣ |  |
[æ], [ие] | ять | |
| Ю |  |
[йу] | ю | |
| ΙΑ |  |
[йа] | А йотлаштырылган | |
| Ѥ |  |
[йэ] | Е йотлаштырылган | |
| Ѧ |  |
(900) | [эн] | юс кече |
| Ѫ |  |
[он] | юс зур | |
| Ѩ |  |
[йэн] | юс кече йотлаштырылган | |
| Ѭ |  |
[йон] | юс зур йотлаштырылган | |
| Ѯ |  |
60 | [кс] | кси |
| Ѱ |  |
700 | [пс] | пси |
| Ѳ |  |
9 | [θ], [ф] | фита́ |
| Ѵ | 
|
400 | [и], [в] | и́жица |
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 https://www.unicode.org/iso15924/iso15924-codes.html
- ↑ Берлинский сборник — Бєрлинъ: 1300.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Большая российская энциклопедия — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ Большая российская энциклопедия — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 https://www.unicode.org/versions/Unicode13.0.0/ch07.pdf
 |
Бу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?:
|