İkençe Minsk kileşüläre

İkençe Minsk kileşüläre - 2015 yılnıñ 11 fevralendä Ukraina, Rusiä, Donetsk Xalıq Cömhüriäte häm Lugansk Xalıq Cömhüriäte wäkilläre könçığış Ukrainada suğışnı tuqtasın öçen Minsk şähärendä imzalağan kileşü.

2014 yılnıñ 5 sentäberendäge Minsk protokolı alıştırsın öçen tözelgän, Minsk protokolı däwam itä torğan suğış säbäple üz köçen yuğalttı.

Kileşülär "normand dürtäwe" - Rusiä, Ukraina, Almaniä, Fransa ilbaşları: Vladimir Putin, Pötr Poroşenko, Angela Merkel, Fransua Olland qatnaşında tözelgän.

Söyläşülär

"Minski kileşülären tormışqa aşıru yulları" – Almaniä kantslerı Angela Merkel, Fransa prezidentı Fransua Holland, Ukraina prezidentı Pötr Poroşenko, Rusiä prezidentı Vladimir Putinnıñ Ukrainada tınıçlıq urnaştıruğa bağışlanğan 14 säğättän artıqqa suzılğan söyläşüläre näticäse.

Minski kileşülären tormışqa aşıru yulları

1. Ukrainanıñ Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnarda ut açunı kiçekmiçä tuqtatu häm 2015 yılnıñ 15 fevralennän (00 s.00 min.) anı qatğıy ütäw.

2. İminlek öleşe buldıru öçen ike yaqnıñ da böten awır qoralların 50 çaqrımnan alıp 140 çaqrımğa qädär kiñlektä, bertigez arağa çigenderü.

- Ukrainanıñ awır texnikası xäzerge qorallı nizağ barğan sızıqlardan çigenderelä;

- Ukrainanıñ Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnardağı (Rusiä yaqlı) qorallı berläşmälär 19 sentäberdäge Minski kileşüe nigezendä kürsätelgän sızıqlardan çigenderelä.

Awır xärbi texnikanı küçerü ut açu tuqtalğannıñ ikençe könennän dä soñğa qalmıyça başlanıp, 14 kön eçendä tögällänergä tieş.

Öç yaqlı söyläşülär törkeme yärdämendä Yevropada İminlek häm xezmättäşlek oyışması bu eşkä cälep iteläçäk.

3. Yevropada İminlek häm xezmättäşlek oyışmasına böten texnik cihazlarnı, şul isäptän iärçennär, pilotsız oçqıçlar, radiolokatsiä sistemaların qullanıp ut açunı tuqtatu häm awır qoralnı küçerüneñ ütälüen tikşerü öçen şartlar tudıru.

4. Ğäskärlär, awır texnika çigenderelgänneñ berençe könenendä Ukraina qanunnarı häm Ukrainanıñ "Donetski häm Luhanski ölkälärendä ayırım ber rayonnarda üzidäräneñ waqıtlıça tärtipläre" qanunı nigezendä, cirle saylawlar ütkärü turında häm bu qanunnar nigezendä älege rayonnarnıñ kiläçäge xaqında söyläşülär başlarğa.

Kiçekmiçä, bu dokument imzalanğaç 30 könnän dä soñğa qalmıyça, "Donetski häm Luhanski ölkälärendä ayırım ber rayonnarda üzidäräneñ waqıtlıça tärtipläre" qanunına tayanıp, 2014 yılnıñ 19 sentäberendä Minski kileşüe nigezendä bilgelängän sızıq nigezendä, üzgä tärtipneñ qaylarğa keräçäge turında Ukraina Yuğarı radası qararın qabul itärgä.

5. Ezärlekläw häm cawapqa tartunı tıyğan qanunnı köçkä kertü yulı belän Ukrainanıñ Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnarda bulğan waqiğalarda qatnaşqan zatlarnı yarlıqawnı tä'min itärgä.

6. "Barsın da barsına" printsibı nigezendä böten totıqlarnı häm qanunsız saq astına alınğannarnı azat itüne häm almaşunı tä'min itärgä. Bu eş ğäskärlär küçerelgännän soñ biş kön eçendä tögällänergä tieş.

7. Xalıqara mexanizmnar nigezendä moxtaclar öçen bulğan humaniatr yärdämne kiterü, taratu, saqlawnı tä'min itärgä.

8. Sotsial'-iqtisadi elemtälärne tulısınça torğızu, şul isäptän, pensiä häm başqa sotsial' tüläwlär (aqça küçü häm keremnär, kommunal' xisaplarnı barsın da waqıtında qaplaw, Ukrainanıñ xoquki nigezendä salım sistemın torğızu) räweşlären bilgeläw.

Bu maqsatlar öçen Ukraina nizağqa eläkkän rayonnarda üzeneñ bank sistemasın torğıza häm aqça küçülär ciñelläşsen öçen xalıqara mexanizm da buldırılırğa mömkin.

9. Ukraina xökümäte nizağ bulğan cirlärdäge däwlät çigendä käntrülne torğıza, bu eşlär cirle saylawlar (Donetski häm Luhanski ölkäläreneñ ayırım ber rayonnarında Ukraina qanunı häm Konstitutsiäse nigezendä) uzuğa berençe könnän başlanıp, kiñküläm säyäsi cayğa salu tämamlanğaç, 11nçe maddä ütälgän oçraqta Öç yaqlı söyläşülär törkeme qısalarında Donetski häm Luhanski ölkäläreneñ ayırım ber rayonnarı wäkilläre belän kileşenep, 2015 yılnıñ axırına tögällänergä tieş.

10. Böten çit illärneñ qorallı berläşmälären, xärbi texnikasın häm şulay uq yallanğan suğışçılarnı Yevropada iminlek häm xezmättäşlek oyışması küzätüendä Ukraina cirlärennän çığaru. Qanunsız törkemnärne qoralsızlandıru.

11. 2015 yıl axırına töbäklär wäqälätlären arttırunı küzallağan yaña Konstitutsiä köçkä kergängä (Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnarnıñ üzençäleklären isäpkä alıp) Ukrainada konstitutsion reformalar ütkärü häm şulay uq 2015 yıl axırına qädär iskärmädä kürsätelgän çaralarğa turı kiterep, Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnarnıñ üzgä statusı turında waqıtı çiklänmägän qanun qabul itü.

12. "Donetski häm Luhanski ölkälärendä ayırım ber rayonnarda üzidäräneñ waqıtlıça tärtipläre" qanunı nigezendä cirle saylawlarğa qarağan sorawlar, Öç yaqlı söyläşülär törkeme qısalarında, älege rayon wäkilläre belän tikşereläçäk häm kileştereläçäk. Saylawlar Yevropada iminlek häm xezmättäşlek oyışmasınıñ demokratik institutlar häm keşe xoquqları bürosı küzätüendä, Yevropada iminlek häm xezmättäşlek oyışması stanlartlarına turı kiterep ütkärelä.

13. Minski kileşüen ütäw öçen eşçe törkemnär dä buldırıp, Öç yaqlı söyläşülär törkeme eşçänlegen köçäytü.

İskärmä

"Donetski häm Luhanski ölkälärendä ayırım ber rayonnarda üzidäräneñ waqıtlıça tärtipläre qanunı" nigezendä çaralar bolarnı üz eçenä ala:

- Donetski häm Luhanski ölkälärendä ayırım ber rayonnardağı waqiğalar belän bäyläneştäge zatlarnı cäzağa tartudan, ezärlekläwdän azat itü häm alarnı tübänsetmäw;

- tel mäs'äläsendä üzbilgelänü xoquqı;

- Donetski häm Luhanski ölkälärendä ayırım ber rayonnarda prokuratura häm mäxkämä başlıqların bilgelägändä cirle üzidärä oyışmalarnıñ da qatnaşuı;

- üzäktäge başqarma xäkimiät oyışmalarınıñ Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnarnıñ cirle üzidäräsendäge şundıy uq oyışmalar belän iqtisadi, sotsial' häm mädäni kileşülär tözü mömkinlege bulu;

- däwlät Donetski häm Luhanski ölkälärendä ayırım ber rayonnarda sotsial'-iqtisadi üseşkä yärtäm itä;

- üzäk xäkimiät orğannarı Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnarnıñ Rusiädäge ölkälär häm töbäklär belän xezmättäşlegenä bulışa;

- Donetski häm Luhanski ölkälärendäge ayırım ber rayonnarda tärtip urnaştıruda yärdäm itü öçen, andağı cirle şuralar qararı nigezendä, xalıq militsiäse otryadları tözü;

- waqıtınnan elek bulğan saylawlarda saylanğan cirle şura deputatlarınıñ, qanun nigezendä Ukraina Yuğarı radası bilgelägän citäkçelärneñ wäqälätläre waqıtınnan elek beterelä almıy.

Dokumentnı Awrupada iminlek häm xezmättäşlek oyışmasınıñ maxsus wäkile Haydi Taliawini, Ukrainanıñ elekke prezidentı Leonid Kuçma, Rusiäneñ Ukrainadağı ilçese Mixail Zurabov, DXC häm LXC citäkçeläre Aleksandr Zaxarçenko belän İgor' Plotnitskiy imzalağan.

Sıltamalar

http://www.azatliq.org/content/article/26845361.html Украинада тынычлык урнаштыруга багышланган документ