Дөнья океаны
Дөнья океаны — гидросфераның төп өлеше, җир өстендәге төп су тупланмасы. Дөнья океаны Җир өслегенең 3/4 өлешен биләп тора. Дөнья океаны — беркайда да өзелми торган бердәм су пространствосы. Аның теләсә кайсы ноктасыннан, коры җир аша үтмичә, икенче бер ноктасына барып була.
| Дөнья океаны | |
 | |
 | |
| Масса | 1,4E+21 килограмм |
|---|---|
| Тозлылык | 35 ‰ |
| Исемне бирүче | Юлий Михайлович Шокальский[d] һәм Бернхард Варен[d] |
| Табигый-георафик объект эчендә урнашкан | Җир |
| Иң түбән ноктасы | Мариан иңкүлеге |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 0 метр |
| Тыгызлык | 1,024 кубик смга ... грамм |
| Под давлением | 20 MPa |
| Температура | 5 °C |
| Вертикаль тирәнлек | 11 022 метр |
| Мәйдан | 361 260 000 км² (1980) |
| Күләм | 1 332 000 000 ± 1 000 000 кубический километр[1], 1 340 740 000 кубический километр һәм 1 370 000 000 кубический километр[2] |
 | |
 Дөнья океаны Викиҗыентыкта | |
Дөнья океанында бик зур коры җир участоклары — кыйтгалар һәм чагыштырмача зур булмаган участоклар — утраулар бар. Җирдә иң зур утрау — Гренландия, ләкин ул да әле иң кечкенә кыйтга — Австралиядән 3,5 тапкыр кечерәк. Бер-берсенә якын урнашкан утраулар төркеме архипелаг дип атала. Вулканик Гавай утраулары архипелагка мисал булып тора.
Материк һәм утрауларның океан эченә кереп торган өлешен ярымутраулар диләр. Ярымутраулар өч яктан су белән уратып алынган, ә дүртенче яктан коры җир белән тоташкан.
Материклар һәм утраулар бердәм Дөнья океанын дүрт өлешкә — дүрт океанга бүлә.
- Дүрт океан арасында иң зурысы — Тын океан.
- Атлантик океан мәйданы буенча икенче урында тора.
- Һинд океаны Атлантик океаннан кечерәк. Ләкин ул биләп торган
мәйданга Төньяк Америка, Көньяк Америка һәм Африка иркенләп урнаша алыр иде.
- Төньяк Боз океаны — океаннар арасында иң кечкенәсе, ул Тын
океанга караганда 14 тапкыр кечерәк. Океан — планетабызның иң төньяк өлешендә, шуңа күрә аның барлык ярлары да — көньяк ярлар.
- Кайбер галимнәр Антарктиданы юучы Көньяк океанны да аерып
күрсәтергә тәкъдим итә. Аның төньяк чиген Африканың, Көньяк Американың һәм Тасмания утравының көньяк нокталарын тоташ- тыручы сызык буенча үткәрәләр
Моны да карагыз
үзгәртү- ↑ http://www.whoi.edu/page.do?cid=74755&ct=162&pid=7545&tid=282
- ↑ Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.