Далем Сеганинг
Далем Сеганинг Бали патшасы булган, ул 17-енче гасырның беренче яртысында хөкем иткән, төгәл дата һаман билгеле түгел. Ул Явада Маҗапаһиттан килеп чыккан династиягә карый һәм Гелгелның сараеннан (пури) хөкем иткән.
Тәхеткә менү үзгәртү
Далем Сеганинг патша буларак кыскача “Усана Бали” һәм “Раджапурана Бесакиһ” дини текстларында искә алына. Шулай да, аның хөкеменең күпчелек сакланган детальләре 18-енче гасыр хроникасы Бабад Далемнан килә.[1] Ул Гелгел хөкемдары Далем Батуренггонгның һәм Дукуһ Сеганинг кызының кече улы булган. Ул лояль рәвештә олы абыйсы патша Далем Бекунгны яклаган, аның хөкеме вакытында фетнәләр һәм уңышсыз сугышлар булган. Кайбер юрамалар буенча ул патша куәтләрен хәттә эшли алмаган иртуганы үлеменә кадәр алган.[2] Ул утрауда 1597 елда беренче Нидерланд зиярәт кылучыларын очраткан Бали патшасы булган. Далем Сеганингка хөкемендә ике баш министр, ир туганнар Кияи Агунг һәм Кияи Лер (Лор) ярдәм иткән. Соңгысы мөгаен 'Киҗлоер' белән тәңгәл килә, 1597 ел зиярәте вакытында иң олы Бали министры. Нидерланд тексты буенча, "бу Киҗлоер бөтен Бали Утравының иң олысы патша урынына тора һәм патшага үз теләге белән Киҗлоердан башка беркем дә килә алмый".[3]
Хөкеме үзгәртү
Далем Сеганингның хөкеме вакытында кыскача аксөяк Пинатиһ фетнәсе булган, бу Бали текстында 1605 ел белән даталанган вакыйга. Шулай да министр Кияи Агунг Пинатиһны коралны аска төшерергә ризалаштыра алган. Башкасы турында сүз барганда хроникалар Далем Сеганинг чорын тыныч һәм уңышлы дип мактыйлар. [4] Аның үлеме текстта 1623 ел белән даталана, әмма шулай ук ул 1651 елда үлгән дип фараз ителә. Аның 14 угылы булган, шуларның Далем Ди Маде тәхеткә утырган.[5] Соңрак Бабад Булеленг (1920) тарихи текстында, Төньяк Балида Булеленг патшалыгының нигезләүчесе Густи Панҗи Шакти Далем Сеганингның улы дип раслана.[6] Шул ук килеп чыгу Гианьяр патшалары бабасы Дэва Манггис I өчен раслана.[7]
Тышкы куркыныч янаулар һәм сәүдә мөнәсәбәтләре үзгәртү
Тышкы, аеруча Нидерланд чыганакларыннан 17 гасырның беренче яртысында Балида Гелгел патшалыгы чагыштырмача тотрыклы һәм куәтле булган икәне күренә. Хөкемдарлар Көнчыгыш Явада Бламбанган, Ломбок һәм Сумбава өстеннән көчле булмаган сюзеренитет раслаганнар. Шулай да, Көньяк Сулавесиның Макассар патшалыгының сугышчан гамәлләре Гелгел хөкемдарын Сумбавада як. 1618-19 кызыкларыннан мәхрүм иткән һәм Ломбокта хөкеменә куркыныч янаган.[8]
Гаилә үзгәртү
Далем Сеганинг Гелгел министры Кияи ди Лер кызына өйләнгән булган; һәм шулай ук Густи Кетут Бебенган кызы Густи Луһ Мадега. Аның шулай ук тагын берничә хатыны булган. Патшаның 14 улы һәм кызы булган:
- Далем Ди Маде, ул Бали Патшасы буларак варис булган
- Дева Калеран (Дева Аном)
- Дева Карангасем
- Дева Каву
- Дева Блаю
- Дева Сумерта
- Дева Памреган
- Дева Лебаһ
- Дева Сидан
- Дева Кабетан
- Дева Пасаваһан
- Дева Кулит
- Дева Бедаһулу
- Густи Мамбал, министр Кияи ди Лер Пранава буларак үги угыл буларак кабул ителгән
- Дева Ранда Гуванг, кызы.
Шулай ук карарга мөмкин үзгәртү
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ I Wayan Warna, Babad Dalem; Teks dan Terjemahan. Denpasar: Dinas Pendidikan dan Kebudayaan Daerah Tingkat I Bali.
- ↑ I B. Rai Putra, Babad Dalem. Denpasar: Upada Sastra 1991, p. 59.
- ↑ V.E. Korn, Het adatrecht van Bali. 's-Gravenhage: Naeff 1932, p. 34.
- ↑ C.C. Berg, De middeljavaansche historische traditië. Santpoort: Mees 1927, pp. 156-7.
- ↑ H. Creese, 'Balinese Babad as Historical Sources', Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 147 1991.
- ↑ P. Worsley, Babad Buleleng; A Balinese Dynastic Genealogy. The Hague: M. Nijhoff.
- ↑ Ide Anak Agung Gde Agung, Kenangan Masa Lampau. Jakarta: Yayasan Obor Indonesia 1993, p. 5-6.
- ↑ H.J. de Graaf, 'Lombok in de 17e eeuw', Djåwå 21 1941.
Өстәмә укырга мөмкин үзгәртү
- Adrian Vickers, Bali, A Paradise Created. Singapore: Periplus 1989.
| Элгәре: Dalem Bekung |
King of Bali c. 1580-1623 |
Аннары: Dalem Di Made |