Валюта курсы

Валюта курсы — чит ил акчасы, затлы металлар, кыйммәтле кәгазьләр белән чагыштырылган әлеге илнең акча берәмлегенең бәясе.

Төп валюталар

Алмаштыру курслары белән хәйлә кору

Үзенең валютаның рыялы түбән әһәмиятен саклап тотудан илләр халыкара сәүдә итүдә өстенлек ала алалар.

Мәсәлән, Кытай Халык Җөмһүрияте шуның белән уңышка ирешкән: 2005 елда юаньның бәясен 22 %-ка гына билгеләгәннән соң Кытайның Америка Кушма Штатларына импорты 38.7 % арткан.

"Акча алмаштыру" төшенчәсе аның конвертацияләүне билгесе белән бәйләнгән. Валютаның конвертацияләүне кимәле акча операцияләрен дәүләт көйләве механизмы белән билгеләнә. Әгәр илдә резидентларга һәм резидент түгелләргә акча белән эш итүдә чикләүләр кулланылмаса, аның валютасы ирекле конвертацияләүне дип атала, ә акча белән операцияләрнең бөтен төрләренә дә диярлек түрә тарафыннан чикләүләр куелган булса, ул конвертацияләнми торган акча дип йөртелә. Илдә кайбер операцияләргә гына чикләүләр булса, аның валютасы өлешчә конвертацияләүне була. Валютаның конвертацияләүне ике илнең икътисади тотрыклылыгына нигезләнә, ягъни акча алмаштыруга хаклы рөхсәт кенә җитми, валютаның ышанычлылыгы һәм илнең икътисади хәленә бәя да мөһим. Шулай итеп, конвертацияләү — ул валютаның акча базарларында башка валюталарга һәм кабат үз дәүләте валютасына ирекле алмаштырыла алу сәләте.

Конвертацияләүне валюталар өчен курс нигезендә акча паритеты ята. Ләкин валюталарның курслары аларның акча партнеларына диярлек мәңгегә тап килми. Халыкара сәүдә шартларында һәм башка тышкы икътисади операцияләр барышында чит ил валютасындагы керемнәр һәм түләүләр һәм шуңа ярашлы чит ил валютасын алу һәм сату нисбәте һәр вакытта да тиңлектә тормый. Түләү балансы актив булганда бу илнең акча базарында чит ил валюталары курсы түбәнәя, ә дәүләт акча берәмегенең курсы күтәрелә. Илдә йоклаган түләү балансы булганда бының каршы күзәтелә. Шунлыктан күп илләрдә дәүләт валютасының каты рәсми курсы белән янәшә ирекле курсы да була. Рәсми паритет буенча төрле илләрдәге милли үзәк банклар һәм башка акча-финанс учреждениеләре, халыкара оешмалар арасындагы хисаплашулар башкарыла. Берлек һәм хосусый оешмалар арасындагы хисаплашулар ирекле курс буенча бара.

Акча курсын төбәү (фиксацияләү) алтын паритет (дәүләт акча берәмлегендәге гарантияланган алтын микъдары) я халыкара договор буенча тормышка ашырыла.

Классик алтын стандартка ярашлы, ягъни үзәк банкында акча алтынга ирекле алмаштырыла алганда, валюта курсы аның алтын микдарына булган нисбәтенә арасыннан хасил ителә. Ил хөкүмәте рәсми алмаштыру курсларын (исәп курсын) урынлаштыра һәм алар махсус бюллетенләрдә даими басылып тора. Россиядә сумның рәсми курсы РФ Үзәк банкы тарафыннан билгеләнә. Бу курс дәүләт бюджеты киемнәрен һәм чыгымнарын исәпләгәндә, дәүләтнең оешмалар һәм ватандашлар белән түләү-саналу мөнәсәбәтләренең бөтен төрләрен, шулай ук салым салу һәм бухгалтер исәбен гамәлгә ашыру өчен булдырыла. Дәүләт акча берәмлеген чит ил акча берәмлегенә дию фиксацияләү акча кодировкасы дип атала. Тура һәм кире (дәрвиш) котировка була. Тура котировка — ул чит ил валютасының дәүләт базарында хасил булган хакы. Ул копировкалаучы акча берәмлегенә никадәр үлчәм валютасы тура килүен күрсәтә. Кире (дәрвиш) котировка үлчәм валютасы берәмлегенә никадәр копировкалаучы акча берәмлеге тура килүен күрсәтә. Бер валютаның ашауга дию өченче курсы акча аша да билгеләнә ала. Бу очракта ул кросс-курс дип атала. Мондый котировкаларга ихтыяҗ акча ике тура арасында алмашу операцияләр күләме чагыштырмача аз булганда һәм шул аркада тура котировкалар әһәмиятле күләмнәргә җитмәгән очракта туа. Моннан тыш, хәтта ышанычлы тура котировкалар барында дә кросс-курсны башка исәпләгәндә төрлерәк курс дәүмәле килеп чыгырга мөмкин. Акча курсы кимәлен күзәткәндә ике төрле курс барлыгы күренә • Сатучының курсы (аск, аның буенча банк акча сата); • Сатып алучының курсы (бид, аның буенча банк валютаны сатып ала). Алар төрле була, чөнки бу очракта акча операцияләре керем алу чарасы булып тора. Бу курслар арасындагы аерма спред дип атала. Россия Федерациясендә Үзәк Банкы чит ил валюталары акча курсын биржаларындагы сатулар сөземтәсендә, тура котировкалар кулланып, сумнарда билгели.