Алексей Грицай
Алексей Михайлович Грицай (1914 елның 22 феврале (7 марты), Санкт-Петербург, Россия империясе — 1998 елның 6 мае, Мәскәү, Россия) — совет һәм Россия рәссамы, педагог. ССРБ халык рәссамы (1974). ССРБ Дәүләт премиясе (1978) һәм III дәрәҗә Сталин премиясе (1951, 1952) лауреаты.
| Алексей Грицай | |
|---|---|
 | |
| Туган | 22 февраль (7 март) 1914, 7 март 1914[1][2] яки 22 февраль 1914[3] Санкт-Петербург, Россия империясе[4] |
| Үлгән | 6 май 1998[3][1] (84 яшь) яки 5 июнь 1998[2] (84 яшь) Мәскәү, Россия |
| Күмү урыны | Ваганьков зираты[d] |
| Ватандашлыгы |  СССР |
| Әлма-матер | И. Е. Репин исемендәге Санкт-Петербург сынлы сәнгать, скульптура һәм архитектура институты[d] |
| Һөнәре | рәссам, укытучы, пейзажист, язучы, художник-график |
| Эш бирүче | Мәскәү дәүләт академия сәнгать институты[d] |
Тормыш юлы
үзгәртүАлексей Грицай 1914 елның 22 февралендә (7 мартындп) Петроградта туган.
Ленинградта С.М. Зейденберг студиясендә укый. 1932—1939 елларда С. Л. Абугов, И. И. Бродский һәм В. Н. Яковлевта Ленинград рәсем сәнгате, скульптура һәм архитектура институтында укый.
1905 ел хәтере Мәскәү сәнгать училищесында[5] укыта, 1948—1952 һәм 1964—1998 елларда В. И. Суриков исемендәге Мәскәү сәнгать институтында укыта. 1964 елдан шәхси остаханәне җитәкли. 1966 елдан — профессор.
Алексей Грицай иҗат иткән картиналар арасында «Җирдән файдалану өчен дәүләт актын тапшыру» (1939), «Электр мичләре» (1947), «Жигулида. Тиз көн» (1948—1950), «Иделдән» (1950—1952), «Кич белән» (1954), «Хатын белән улы портреты» (1954), «Ленинград. Җәйге бакча» (1956), «Умырзаялар. Усаклык» (1957), «Беренче яшеллек. Көтү» (1957), «Төнге веранда» (1959), «Томан. Бозаулар» (1962), «Яз вакыты» (1959—1965), «Кара су» (1967), «Язгы кич. Чокыр» (1972—1973), «Ледоход» (1984—1985). Соңгы елларда күбесенчә Мәскәү өлкәсе пейзажларын иҗат иткән.
Рәссам әсәрләре Дәүләт Третьяков галереясында, Дәүләт Рус музеенда һәм башка музейларда саклана.
ССРБ Сәнгать академиясе (1964) әгъза-корреспонденты (1957). ССРБ Рәссамнар берлеге әгъзасы. 1957—1960 елларда РСФСР Рәссамнар берлегенең оештыру комитеты рәисе урынбасары.
1998 елда Мәскәүдә вафат була. Ваганьков зиратына җирләнгән.
Бүләкләр һәм мактаулы исемнәр
үзгәртү- РСФСР атказанган сәнгать эшлеклесе (1959) — сынлы сәнгать өлкәсендә зур казанышлары өчен[6]
- РСФСР халык рәссамы (1963) — совет сынлы сәнгать өлкәсендә зур казанышлары өчен[7]
- ССРБ Халык рәссамы (1974) — совет сынлы сәнгатьен үстерүдә зур казанышлары өчен[8]
- III дәрәҗә Сталин премиясе (1951) — «Жигулида. Тиз көн» (1948—1950) пейзажы өчен
- III дәрәҗә Сталин премиясе (1952) — «ССРБ Фәннәр Академиясе Президиумы утырышы» картинасы һәм совет галимнәренең портретлары сериясе өчен (автордашлары белән)
- ССРБ Дәүләт премиясе (1978) — «Окада язгы көн», «Май. Язгы җылы», «Язгы кич. Чокыр», «Май кичәсе», «Язгы ай төне», «Үсеп киткән паркта» пейзажлар циклы өчен
- РСФСР И.Е. Репин исемендәге Дәүләт премиясе (1973) — «Апрель киче», «Тиз көн», «Чокыр. Яз», «Умырзаялар», «Ай чыгуы» пейзажлары өчен
- Кызыл Байрак Хезмәт ордены
- Халыклар Дуслыгы ордены (1994) — сынлы сәнгать үсешенә һәм халыкара мәдәни элемтәләрне ныгытуга зур өлеш керткән өчен[9].
- Ике II дәрәҗә Ватан сугышы ордены (1943, 1985)
- Батырлык өчен медале
- Брюссельдә узган Бөтендөнья күргәзмәсендә бакыр медаль (1958) — «Умырзаялар. Усаклык» (1957) картинасы өчен.
Хәтер
үзгәртү2020 елның августында Мәскәүдә, Верхняя Масловка урамындагы 3 нче йорт фасадында рәссам истәлегенә мемориаль такта куела[10][11].
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 Тасвирый сәнгать әрхибе — 2003.
- ↑ 2,0 2,1 Web umenia
- ↑ 3,0 3,1 Тасвирый сәнгать әрхибе — 2003.
- ↑ 4,0 4,1 Грицай Алексей Михайлович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ МГАХУ памяти 1905 года. әлеге чыганактан 2012-05-26 архивланды.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 26 января 1959 года «О присвоении почётных званий РСФСР работникам изобразительного искусства»
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 12 апреля 1963 года «О присвоении почётного звания народного художника РСФСР работникам изобразительного искусства Российской Федерации»
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 31 мая 1974 года № 6079 «О присвоении почётного звания народного художника СССР Грицаю А. М.»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 6 мая 1994 года № 889 «О награждении орденом Дружбы народов Грицая А. М.»
- ↑ Две мемориальные доски народным художникам СССР установили в Москве.
- ↑ В столице открыли мемориальные доски Гелию Коржеву и Алексею Грицаю. Телеканал «Россия. Культура» (2020-08-27). әлеге чыганактан 2020-08-27 архивланды. 2022-05-30 тикшерелгән.