Ximäyäçelek
Ximäyäçelek (protectionism) - iqtisadi ısullardan berese. Ximäyä süzeneñ mäğnäse yaqlaw yäki saqlaw dip tärcimä itep bula. Liberal iqtisatqa qapma-qarşı qaraş.
 |
Bu bit mäqälä töpçege genä. Sez anı tulılandırıp, Wikipediägä yärdäm itä alasız. |
Ximäyäçelek - iqtisadi oyeşmanıñ (ürnäk: däwlät yäisä ber niçä ilneñ barlıqqa kitergän iqtisadi blok) üz qısalarında eş itkän iqtisadi beremleklärneñ mänfäğätlären ul iqtisadi oyeşmanıñ wäqalätle organnarı (ürnäk: xökemät) tarafınnan yaklaw säyäsäte. Kübesençä waqıtlı säyäsät ısulı bularaq qullanıla, töp maqsatı - iqtisadi aktörlarnıñ çittän kilğän (çit il iqtisadi aktörları, global bazar) basımğa çıdam xälğä kilep konkurent räweştä säüdä itä aluları öçen kiräkle şartlarnı tudıru.
Ximäyäçelek säyäsäteneñ qoralları үзгәртү
Härqaysı iqtisadi ısulnıñ töp ülçäwe näticälelek. Ximäyä ısulın, ozaq waqıtlı perspektivada näticälelek öçen qısqa waqıtlı perspektivada baş tartu dip añlatıp bula.
- Xoquqi çikläw - tenderlarğa täqdim ciganda tenderğa çit ildän qatnaşuçılarnı çiklär öçen kiräkle kanunlar çığarıp, tenderğa üz ildän genä qatnasuçı çaqıru
- Ğamäli çikläw - çit il şirkätlärneñ il küläm bazarda xezmät birdermäs öçen barlıq şirkätlärne lisenzia aluğa mäcbur itü häm çit il şikätlärenä bu oçraqta qıyenlıq çığaru
- Yärdäm - üz ileneñ citeşterüçelärenä mallarnıñ totrıqlı qimmäten (fixed cost) töşerer öçen subvensia birü; citeşterüçelärğä häm eşquarlarğa salımnarnı kimetü yäki maratoriy iğlan itep almaw.
- Tamğa - il küläm säüdäne (bazarnı) saqlar öçen çit il mallarına tamgahänä aşa uzğanda zur tamgalar alınuwı yäki çit il mallarınıñ miqdarın çikläw.
Şulay uq qarağız үзгәртү
- Grieco, Joseph M. and G. John Ikenberry. State Power and World Markets: TheInternational Political Economy. New York: W. W. Norton, 2003.
- Goddard, C. Roe, Patrick Cronin, and Kishore C. Dash, eds. International PoliticalEconomy: State-Market Relations in a Changing Global Order. 2nd edition. Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers, 2003.