Pifagor teoreması

Pifagor teoreması - Evklid geometriäseneñ töp teoremalarınıñ berse, turıpoçmaqlı öçpoçmaqnıñ qırları arasındağı bäyläneşen bilgeli:

Turıpoçmaqlı öçpoçmaqta gipotenuza ozınlığınıñ kvadratı (c²) katetlar ozınlığınıñ kvadratı summasına tigez (a² + b²).

$a^{2}+b^{2}=c^{2}$

Tarix

• "Cou bi suan cin" (周髀算經) borınğı Qıtay kitabında 3, 4, 5 qırlı pifagorsıman öçpoçmaq turında süz barğan.

• Alman tarixçısı Morits Kantor buyınça 2300 b.e.q Borınğı Misırda 3² + 4² = 5² tigezlege bilgele bulğan inde.

• Hammurapi idärä itkän çorda Vavilonda (2000 b.e.q.) turıpoçmaqlı öçpoçmaqta gipotenuza isäplängän inde.

• 570-495 b.e.q. yıllarda yäşägän yunan matematigı Pifagor teoremanı taswirlağan häm isbatlağan. Riwäyät buyınça isbatlaw xörmätenä Pifagor zur sıy mäclesen oyıştırğan.

İsbatlaw

Älegä teoremanıñ 367 isbatlawı bar.

• Oxşaş öçpoçmaqlar yärdämendä:

• Mäydannar ısulı

Mäydannar ısulı

• Figuralar tözü ısulı

Ädäbiät

• Скопец З. А. Геометрические миниатюры. М., 1990
• Еленьский Щ. По следам Пифагора. М., 1961
• Ван-дер-Варден Б. Л. Пробуждающаяся наука. Математика Древнего Египта, Вавилона и Греции. М., 1959
• Глейзер Г. И. История математики в школе. М., 1982
• В. Литцман, «Теорема Пифагора» М., 1960.