Juakin Pintu de Andrade

Juakin Pintu de Andrade (port. Joaquim Pinto de Andrade; 1926 yıl — 2008 yılnıñ 23 fevrale, Angola, Luanda^[en]) — Angola katolik ruxanie häm inqilabçısı. Angolanı azat itü öçen xalıq xäräkätenä^[en] (MPLA) nigez saluçılarnıñ berse häm berençe maqtawlı prezidentı, Luanda arxiepiskoplığı kanslerı häm Afrika mädäniät cämğiäte äğzası. Mario Pintu de Andradenıñ abıysı.

Juakin Pintu de Andrade port. Joaquim Pinto de Andrade
Tuu datası	1926
Ülem datası	23 fevral 2008
Ülem urını	Angola, Luanda[en]
İl	Angola
Eşçänlek töre	säyäsätçe, ruxani

Biografiäse

Portugaliä Angolasında^[en] mölkätle häm belemle ğailädä tuğan (ätise Afrika ligasına nigez saluçılarnıñ berse bulğan, ä änise ere cir biläwçelär näselennän bulğan). Juakin ruxani yulın saylağan häm 1953 yılda Rimdağı Papalıq Gregorian universitetınıñ^[en] ilahiät fakultetın tämamlağan.

1948—1951 yıllarda Rimda uqığanda, ul waqıtta Parijda «Présence africaine^[en]» jurnalın möxärrirlägän enese Mario belän tığız elemtädä torğan. 1955 yılda ul radikal’ antikolonialistlar törkeme belän, şul isäptän enese häm Viriatu da Kruş belän, Angola kommunist partiäsen^[en] oyıştıruda qatnaşqan. Bu partiä MPLA öçen nigez bulğan.

1956 yılda Parijda uzğan Qara tänle yazuçılar häm rässamnarnıñ I kongressında qatnaşqan. 1959 yılda ul enese, da Kruş, Marselinu duş Santuş^[en] belän Rimdağı Qara tänle yazuçılar häm rässamnarnıñ II kongressında qatnaşqan, ul waqıtta alar Älcäzair MAF^[en] ideologı Frants Fanon^[en] belän oçraşqan.

Juakin Luanda kafedral’ soborında üzeneñ wäğäzlärendä sotsial’, iqtisadi, säyäsi problemalarnı kütärgän. Ul Angolada patriotik katolik xäräkäte citäkçese, säyäsi totqınnarğa häm alarnıñ ğailälärenä yärdäm itügä xalıqara kampaniä initsiatorlarınıñ berse bulğan.

Anıñ tiräsendä berläşkän törkem «Dönyağa möräcäğät: Angola angolalılarğa qarıy» digän pamflet çığarğan. 1960 yılda Juakin Pintu de Andrade belän Agostinyo Neto^[en] Angola milli bäysezlek xäräkäte (MINA) citäkçeläre bulğannar. 1960 yılnıñ mayında MPLAnıñ oyıştıru strukturasın formalaştırğanda padre Juakinnıñ partiä eşçänlegendäge urını turında fiker alışqannar. Juakinğa çit il belän elemtä yöklägännär.

Ämmä 1960 yılnıñ iyünendä anı berniçä başqa Angola ruxaniları belän bergä qulğa alğannar häm başta Lissabondağı Aljube törmäsenä, annarı Prinsipi^[en] utrawına, ä axır çiktä Portugaliäneñ tönyağına, Braga yeparxiäse monastırena cibärgännär. De Andrade häm anıñ qayber köräştäşläreneñ qulğa alınuwı 1961 yılda Angola bäysezlege öçen suğış^[en] başlanır aldınnan MPLAnı başsızlandırğan; ul törmädä yäki öy arestında totılğan, ä annarı 1971 yılnıñ fevralendä Lissabonda däwlät iminlegenä qarşı cinayätlärdä ğäyeplänep xökem qarşına basqan. Anıñ häm tağın tuğız keşe östennän xökem protestlar uyatqan.

1962 yılda ul MPLA maqtawlı räise (prezidentı) itep saylanğan, ämmä anıñ Neto belän fiker qarşılıqları artqan, häm 1974 yıldan ul Revolta Activa törkemenä kergän. Törkem partiäneñ general’ liniäsenä qarşı çıqqan.

Berniçä ay ul Luiş duş Pasuş^[ru] citäkçelegendäge Nitistas xäräkäteneñ^[en] elekkege qatnaşuçıları tarafınnan tözelgän ozaq yäşämi torğan Demokratik yañartu partiäsen^[en] citäklägän. Partiä 1992 yılğı saylawlarda az ğına näticä kürsätkän (1% tan azraq tawış häm parlamentta 1 urın).

Juakin Pintu de Andrade Luanda arxiepiskoplığınıñ kanslerı häm Afrika mädäniät cämğiäte äğzası bulğan. Ämmä 1990-yıllarda ul katolik ruxanie xälennän baş tartqan häm pediatr Vitoriä Almeyde-i-Souzağa öylängän. Alarnıñ ike balası bulğan.

Ozaqqa suzılğan awırudan soñ 2008 yılnıñ 23 fevralendä Luandadağı üz yortında wafat bulğan.

Büläkläre

• Pax Christi xalıqara tınıçlıq premiäse^[en], 1992 yıl.