İQTElif

Kereş süz

İQTElif (ASCII'dä: IQTElif), İdel-Ural-Qırım Tatar Älifbası ğibäräseneñ qısqartması. Ul, Idel-Ural (Qazan) Tatarçası öçen fonetik we pragmatik qaraş noqtalarınnan iñ optimale, Qırım Tatarçası we başqa qärdäş tellärebez belen oxşaş imläne tä'min itkän Latin nigezle älifba.

Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg Ğğ Hh Iı İi Íí Jj Kk Ll Mm Nn Ññ Oo Öö Pp Qq Rr Ss Şş Tt Uu Üü Vv Ww Xx Yy Zz

Tayanıçlar

Bu älifba tübändäge ğömumi yünäleşlärgä tayanğan:

1. Latin älifbasınıñ mömkin bulğança konventsional bilgelärne qullanu kiräk;
2. Anıñ, telneñ fonetik üzençäleklären, bälki pragmatik qaraşlarğa buysınıp qına, döres çağıldıru kiräk;
3. Latin nigezle Tatar älifbasınıñ, telgä tabiği bularaq xas bulğan başqa başlıça Törki tellärgä yaqınlıq üzençälegen maksimal däräcädä çağıldıru kiräk.

Äyteleş

Xäref sanı	Latin xäref	Latin iseme	Kiril iseme	IPA transkripsiyäse
1	A a	A	А	ɑ, ʌ
2	B b	Be	Бэ	b
3	C c	Ce	Җэ	ʓ
4	Ç ç	Çe	Чэ	ʆ, ʧ
5	D d	De	Дэ	d
6	E e	E	Ә (we Awrupalı alınmalardağı (ozon, açıq) Ee)	æ,ə
7	F f	Ef	Эф	f
8	G g	Ge	Ге	g
9	Ğ ğ	Ğe	Гъэ	ɣ
10	H h	He	Һэ	h
11	I ı	I	Ы	ɨ
12	İ i	İ	И	i
13	Í í	e	E (qısqa, yabıq Tatar awazı)	e (somewhat lower than i)
14	J j	Je	Жэ	ʒ, ʤ
15	K k	Ke	Ке	k
16	L l	El	Эль	l
17	M m	Em	Эм	m
18	N n	En	Эн	n
19	Ñ ñ	Eñ	Эң	ŋ
20	O o	O	О	o, o:
21	Ö ö	Ö	Ө	œ
22	P p	Pe	Пэ	p
23	Q q	Qu	Къу	q
24	R r	Er	Эр	r
25	S s	Es	Эс	s
26	Ş ş	Eş	Эш	ʃ
27	T t	Te	Тэ	t
28	U u	U	У	u
29	Ü ü	Ü	Ү	y
30	V v	Ve	Вэ	v
31	W w	We	Уэ	w
32	X x	İxs	Иxс	x
34	Y y	Ye	Йэ	j,ɪ
35	Z z	Zet	Зет	z
	'	hemze	Һәмзә	ء

Könbatış alınmalardağı Ee xärefläre İQTElif'te saqlana, çönki alar Tatarçada İQTElif'täge ee awazınnan başqa ber awaznı bilgeli, ki bu awaz 20nçe ğasırdağı älifba üzgertülärdä säyäsi säbäplär belän Ee bularaq terkälde. Mäsälän: modemnärebezneñ.

İQTElif'tege EE wä ee awazları Tatarça'da iñ yış qullanılğan suzıqlar wä şuña kürä alarnı bilgelägän xäreflär böyek ähämiyätkä iyä.

Qanun-tışı itelgän Latin älifbasınnan ayırmalar

Bu älifbada Tatarstan xakimiyäte tarafınnan räsmi iteläçäk älifbadan ayırmalı berniäe xäref bar:

İQTElif	Resmi iteleçek ide, ämma qanun-tışı itelde	Kiril tiñdeşe
Ee	Əə	Əə
Íí	Ee	Ee
Ññ	Ŋŋ	Ңң
Öö	Ɵɵ	Ɵɵ

Bu, konvensional xäreflärne qullanu yünäleşen çağıldıra.

Başlıça Törki tellär belän tabiği bularaq bar bulğan ezleklelekneñ çağıldırıluwı

Tä'min itelgän ezleklelekneñ däräcäse berniçä ğadi ğibaräne kürsätkän tübändäge cädwällärdä kürenä ala. Ğibarälärneñ mäğnäsezlege kürsätmäle yoğıntığa qomaçawlamıy.

Tatarça	Üzbäkçä	Qazaqça	Qırğızça
İske ädäbiyätlärebezneñ	Eski adabiyotlorimizning	Eski ädebiyattarıbızdıñ	İski adebiyatlarıbıznıñ
Mämläkätlärebezneñ	Mamlakatlarimizning	Mamleketteribizdiñ	Mamleketleribizniñ

• Äle qabul itelüe kiräk bulğan kiläçäk räsmi Latin älifbalarınıñ bik möxtämäl farazları.

---

Tatarça	Törekçä	Azäriçä	Törekmänçä
Dewletlerebezneñ	Devletlerimizin	Dövlətlərimizin	Döwletlerimizniñ

Tışqı alqalar

• İñglizçe-Tatarça-Törkçe Öyrenmelek 2007 елның 11 март көнендә архивланган.
• Tatarça İnternet Gizüçese: Firefox 2010 елның 23 декабрь көнендә архивланган.