Gömbäz — küreneşe buyınça yarım sferağa yäki bütän käkre sızıq äylänüe öslegenä (ellips, parabola h.b.) oxşaş qaplama miğmäriät qorılışı.

Oval gömbäzle Qol-Şärif mäçete

Gömbäz sıman qorılmalar yärdämendä östämä aradağı teräklär yuğında zur kiñlek qaplana.

Gömbäzlär borınğı dönyada qullanıla başlağan.

Gömbäz sıman qorılamlar Borınğı Mesopotamiä, Farsı İle, Ellinistik, Borınğı Rim, Borınğı Qıtay miğmariätendä tabılğan.

Gömbäzlär urta ğasır İslam miğmariätendä kiñ qullanılğan, şulay uq Vizantiädä, Yañarış miğmariätendä taralğan.

Urta ğasır İslam miğmariäteneñ gömbäz texnologiäläre İdel-Ural töbägendä - İdel buyı Bolğarı, Altın Urda, Qazan xanlığı, Qırım xanlığı däwlätlärendä taralğan. Vizantiä miğmariät stile Rusiädä üzläşterelgän, bügenge Qazanda bu ike stil üzara bäyläneşe kürenä.

128 yılda tözelgän Rim Panteon gömbäze - iñ äwwäl saqlanğan gömbäz bulıp sanala.

         
Nurag, Los, Sardiniä, Zamança xalät Lisikrat häykäle, Afina Rimdağı Panteon, kessonir gömbäz Kiev Sofiä çirkäwe, maket İzge Mark çirkäwe, Venetsiä

Mäşhür gömbäzlär

үзгәртү
         
Aya Sofiä, Stambul Santa-Mariä-del-Fyore, Florentsiä İsakiy çirkäwe, Peterburg Oita stadionı Relayant Astrodom stadionı

Sıltamalar

үзгәртү
  • Сомов А. И., Таненбаум А. С. Купол // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.