Өкеләр
Өкеләр (мәче башлы ябалаклар, шулай ук еш байгышлар, лат. Bubo) — ябалак кошлар семьялыгының кошлар ыругы, 19 төрне эченә ала.
Ауразия, Америка һәм Төньяк Африкада таралганнар. Россиядә бер төре — өке (B. bubo) очрый. Татарстанда сирәк очрый, утрак төр.
Биек кәүсәле урманнарда, урман үскән чокырларда яши. 80 см га кадәр озынлыкта, ата кош 3 кг, ана 2,5 кг чамасы авырлыкта, канат җәеме 180 см га җитә. Каурыйлары йомшак, кара тимгелләр һәм тар аркылы сызыклары булган җирәнрәк көрән төстә. Башында тырпаеп торган зур кара каурыйлары — «колаклары» бар. Йомры башлы, йөзе яхшы күренә. Зур күзләре алга карый. Аяклары көчле, тулысынча диярлек каурый белән капланган, бармаклары аска бөгелгән очлы тырнаклы. Томшыгы кыска, ыргаксыман кәкре. Башы 270 градуска борыла. Очуы салмак һәм тавышсыз. Март ахыры — апрельдә парлашу чорында үзенчәлекле тавышлары ишетелә. Җир өстендә аулак чокырда оялый. 2–3 ак йомырка сала. Төп азыгы — тычкансыман кимерүчеләр (йомран, әрлән, су тычканы), бакалар, балыклар. Озак вакыт аучылык хуҗалыгына зыян китерә дип исәпләнгән, кырып бетерелергә тиеш булган , шуның нәтиҗәсендә бик сирәгәя. Мәче башлы ябалакның 70 елга кадәр яшәү очраклары мәгълүм.
Татарстанның Кызыл китабына кертелгән.
Төрләр
үзгәртү- Өке (Bubo bubo)
- Виргиния өкесе (Bubo virginianus)
- Магеллан өкесе (Bubo magellanicus)
- Бенгалия өкесе (Bubo bengalensis)
- Чүл өкесе (Bubo ascalaphus)
- Кап өкесе (Bubo capensis)
- Африка өкесе (Bubo africanus)
- Соры өкесе (Bubo cinerascens)
- Гвинея өкесе (Bubo poensis)
- Узамбара өкесе (Bubo vosseleri)
- Непал өкесе (Bubo nipalensis)
- Малайя өкесе (Bubo sumatranus)
- Буйлы өкесе (Bubo shelleyi)
- Аксыл өкесе (Bubo lacteus)
- Каралҗым өкесе (Bubo coromandus)
- Көнбатыш Африка өкесе (Bubo leucostictus)
- Филипин өкесе (Bubo philippensis)
- Ак ябалак (Bubo scandiacus, Nyctea scandiaca)
- Балык өкесе (Bubo blakistoni, Ketupa blakistoni)
.jpg)
