Ärmännär genotsidı
Ärmännär genotsidı yäki Ärmän xalqın qırğın (ärmänçä Հայոց Ցեղասպանություն, törekçä Ermeni soykırımı — ärmännär suyışı, Ermeni Kırımı — Ärmännär Qırğını) - 1915 yılda Ğosmanlı imperiäsendä oyıştırılğan häm uzdırılğan ärmän xalqına qarata genotsid: mass-küläm üterü, sörgengä cibärü çaraları qullanılğannar.
Genotsid berniçä çordan torğan:
- ärmännär ğäskärilären qoralsızlandıru
- çik rayonnardan ärmännärne sörgengä cibärü
- sörgennär turında qanunnı qabul itü
- mass-küläm sörgengä cibärü häm üterülär
Genotsidnı töp oyıştıruçılar - yäş töreklär xäräkäteneñ citäkçeläre: Talaat paşa, Cemäl paşa, Enver paşa häm Maxsus Täşkilät başlığı Behaeddin Şakir.
Ärmännär genotsidınnan tış assiriälelär häm pont yunannarı genotsidı uzğan.
Ärmännär diasporasınıñ zur öleşe Ğosmanlı imperiäsennän qaçqan ärmännärdän tora.
Genotsid töşençäse Rafael Lemkin tarafınnan ärmännär qırğını häm holokost waqiğaların bilgeläw öçen täqdim itelgän.
Ärmännär qırğını Holokosttan soñ - ikençe tikşerelgän genotsid.
1915 yılnıñ 24 mayında berektäş-illär - Rusiä, Frantsiä, Böyekbritaniä üz iğlanında ärmänärne qırğın - keşelelekkä qarşı cinäyät bulıp tanıylar.
Törle çığanaqlarda genotsid qorbannarı sanı 200 000 - 2 000 000 kiterelä. İñ küp çığanaqlarda 1 500 000 qorban dip kürsätelä. Läkin qorbannar tögäl sanı bäxäs astında tora.
1995 yılda Rusiä ärmännär genotsidın tanıy, tik 2015 yılda Almaniä tanıy, läkin mäsälän AQŞ häm İsrail räsmi räweştä tanımadı äle.
Ädäbiät
үзгәртү- Donald Bloxham. The great game of genocide: imperialism, nationalism, and the destruction of the Ottoman Armenians. — Oxford University Press, 2005. — 329 p. — ISBN 0199273561, ISBN 9780199273560.
- Dinah L. Shelton. Encyclopedia of Genocide and Crimes Against Humanity. — Macmillan Reference, 2005. — 1458 p. — ISBN 0028658485, ISBN 9780028658483.
- Киреев Николай Гаврилович. История Турции ХХ век. — Крафт+, ИВ РАН, 2007. — 609 p. — ISBN 978-5-89282-292-3.
- Richard G. Hovannisian. The Armenian genocide: cultural and ethical legacies. — Transaction Publishers, 2007. — 449 p. — ISBN 1412806194, ISBN 9781412806190.
- Samuel Totten, Paul Robert Bartrop, Steven L. Jacobs. Dictionary of Genocide. — Greenwood Press, 2008. — 534 p. — ISBN 0-31332-967-2, ISBN 978-0-31332-967-8.
- David Bruce MacDonald[en]. Identity Politics in the Age of Genocide. The Holocaust and historical representation. — Routledge, 2008. — 261 p. — ISBN 0415430615, ISBN 9780415430616.
- Ronald Grigor Suny, Fatma Müge Göçek, Norman M. Naimark. A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire. — Oxford University Press, 2011. — 465 p. — ISBN 9780195393743.
- Raymond Kévorkian. The Armenian Genocide: A Complete History. — I.B.Tauris, 2011. — 1008 p. — ISBN 1848855613, ISBN 9781848855618.