Әлмәт агломерациясе

Әлмәт (Әлмәт-Бөгелмә-Лениногорск) агломерациясе — полицентрик шәһәр агломерациясе, Татарстанның көньяк-көнчыгышында агломерация-конкурбация, халык һәм әһәмияте буенча республикада өченче агломерация булып тора.

Кысан агломерация халкы 0,5 млн. кеше, ә Сарман районының Җәлил бистәсе һәм Баулы һәм Ютазы районнарының авыл җирлекләре белән 0,54 млн. кеше (соңгы ике район бер үк вакытта географик яктан бик якын күрше Башкортстанның Октябрьский һәм Туймазы шәһәрләре агломерациясенә тартыла).

Әлмәт агломерациясе - Әлмәт икътисади зонасының үзәге, республикада, 2030 елга кадәр Татарстан Республикасының социаль-икътисади үсеш стратегиясе нигезендә бүлеп бирелгән ^[1] .

Составы

Әлмәт агломерациясе составына Әлмәт, Бөгелмә, Лениногорск, Азнакай шәһәрләре, Әлмәт, Бөгелмә, Азнакай, Лениногорск районнары керә.

Тарих

Агломерация XX гасыр уртасында, илдә Ромашкино нефть ятмасы зурлыгы буенча икенче урында, республиканың көньяк-көнчыгышында ачылу һәм үзләштерү белән бәйле рәвештә барлыкка килә башлый. Башта нефть чыгару урыннарына хезмәт күрсәтүче җирлекләрдән формалаша. Соңрак агломерация икътисады республиканың Әлмәт икътисади зонасы территориаль-җитештерү комплексы (ТПК) кысаларында тыгыз җитештерү элемтәләре булган шәһәр-үзәкләрдә катнаш машина төзелеше производстволары һәм башка хезмәт күрсәтүче сәнәгать предприятиеләре булдыру хисабына диверсификацияләнә.

Икътисад

Нефть чыгару һәм агломерациянең башка производстволары һәм ТПКның республиканың тулаем региональ продуктының 30 % тан артыгын бирә. Икътисадның төп тармагы - «Татнефть» һәм кайбер вак предприятиеләр җитештерә торган нефть чыгару. Кайбер башка нефть чыгару ТҖКларыннан аермалы буларак, биредә җитештерү циклы буенча нефть химиясе һәм нефть эшкәртү предприятиеләре юк диярлек (алар республиканың якын урнашкан башка ТПК — Түбән Камада урнашкан). Шул ук вакытта агломерациядә һәм ТПКДАда нефть чыгару белән машина төзелеше предприятиеләре тыгыз бәйләнгән.

Транспорт

Маятник һәм башка агломерацияләргә сәфәрләр шәһәр яны поездларында (рельс автобусы), автобусларда һәм маршрут таксиларында, шулай ук шәхси һәм җитештерү автотранспортында бара.

Төп автомобиль юллары: Р-239 "Казан (М-7) – Әлмәт-Баулы (М-5) - Оренбург-Казахстан белән чик", 16А-003 "Яр Чаллы (М-7) – Әлмәт", Бөгелмә – Лениногорск – Шөгер (Нурлат, Чирмешән), Әлмәт – Азнакай, Лениногорск – Карабаш, Бөгелмә – Азнакай, Бөгелмә – төньяк (М-5) – Бузулук, Яр Чаллы – Азнакай – Октябрьский (М-5).

Агломерация аша Мәскәү – Ульяновск – Бөгелмә – Уфа һәм Әгерҗе – Яр Чаллы – Акбаш тимер юл линияләре уза, Әлмәт һәм Түбән Мактамага бъленешлщре бар.

Бөгелмә шәһәреннән төньякка таба Бөгелмә төбәк аэропорты урнашкан.

Искәрмәләр

↑ Закон Республики Татарстан от 17 июня 2015 г. N 40-ЗРТ "Об утверждении Стратегии социально-экономического развития Республики Татарстан до 2030 года" (.doc), archived from the original on 2018-03-04, retrieved 2021-01-16

Сылтамалар

2011-2015 елларга Татарстан Республикасының социаль-икътисади үсеш программасы(үле сылтама)
2011-2015 елларда Татарстан Республикасында торак төзелеше үсеше концепциясе 2021 елның 31 гыйнвар көнендә архивланган.

[1] Закон Республики Татарстан от 17 июня 2015 г. N 40-ЗРТ "Об утверждении Стратегии социально-экономического развития Республики Татарстан до 2030 года" (.doc), archived from the original on 2018-03-04, retrieved 2021-01-16

[1]