Эзоп

Эзо́п (бор. грек. Αἴσωπος) — борынгы легендар шагыйрь-мәсәл язучысы. Фараз буенча б.э.к. 600 еллар тирәсендә яши. Эзопның үзенчәлекле шигырьләре сакланмаган. «Эзоп мәсәлләре» («басни Эзопа») безгә соңрак чордагы шигъри эшкәртүләр формасында килеп җитә — латинчага шагыйрь Федр (I гасыр), грек теленә шагыйрь Бабрий (II гасыр) һәм тагын да соңрак — латинчага шагыйрь Авиан (V гасыр башы) тәрҗемә итә.

Эзоп
Туу датасы:	БЭК 620
Туу урыны:	Месембрия[d], Несебыр[d], Бургасская область[d], Болгария
Үлем датасы:	якынча БЭК 564
Үлем урыны:	Дельфы[d], Дельфы[d], Фокида[d], Үзәк Греция[d]
Эшчәнлек төре:	баснописец, мифограф, фәлсәфәче, язучы

Антик традициядә биографиясе

Эзопның тарихи шәхес булу-булмавын тәгаен генә әйтү мөмкин түгел. Тәүге тапкыр аны Геродот телгә ала (II, 134): Эзоп Мисыр патшасы Амасис хакимлек иткән дәвердә (б. э. к. 570—526 еллар) яшәгән, Самос утравында яшәүче Иадмонның колы булган, соңрак иреклек алган һәм Дельфы каласында яшәүчеләр тарафыннан үтерелгән, моның өчен алар Иадмонның нәселләренә акча түләгән.

Йөз елдан күбрәк вакыт үткәч, Гераклид Понтийский Эзопның чыгышы белән Балкан ярымутравының ул дәвердәге тарихи өлкәсе Фракиядән икәнлеген бәян итә. Аның фаразы буенча, Эзоп борынгы грек космологы һәм мифларны аңлатучысы Ферекидның замандашы була, аның тәүге хуҗасының исеме — Ксанф.

Мирасы

Авторы Эзоп дип саналган чәчмә формадагы 426 кыска әсәрдән торган мәсәлләр җыентыгы сакланып калган.

Кайсыбер мәсәлләре

Белая Галка Бык и Лев Верблюд Волк и Журавль Волк и Пастухи Вороны и другие птицы Вороны и Птицы Ворон и лисица Галка и Голубь Голубь и Вороны Грач и Лиса Два друга и Медведь Два рака Две лягушки Дикая Коза и виноградная ветка Дикая Собака Заяц и Лягушки Зевс и Верблюд Змея и Крестьянин Кабан и Лиса Коза и Пастух Крестьянин и его сыновья Курица и Ласточка Курица и Яйцо Куропатка и Курицы Ласточка и другие птицы Лев и Ишак Лев и Коза Лев и Комар Лев и Медведь Лев и мышка

Лев с другими животными на охоте Лев, Волк и Лиса Лев, Лиса и Ишак Летучая мышь Лиса и Аист Лиса и Баран Лиса и Голубь Лиса и Дровосек Лиса и Осёл Лисица и виноград Лошадь и Ишак Львица и Лисица Лягушка, Крыса и Журавль Лягушки и Змея Мухи Мышь и Лягушка Мышь из города и Мышь из деревни Обе курицы Обе лягушки Олень Олень и Лев Орёл и Галка Орёл и Лиса Орёл и Черепаха Осёл и Коза Осёл и Лиса Осёл и Лошадь Осёл, Грач и Пастух Павлин и Галка Пастух и Волк

Пастух-шутник Петух и Диамант Петух и Прислуга Собака и Баран Собака и Волк Собака и кусок мяса Старый Лев и Лиса Три быка и Лев Тростник и Оливковое дерево Хвастливый пятиборец Человек и Куропатка Черепаха и Заяц Юпитер и Змея Юпитер и Пчёлы Ягнёнок и Волк

Цитаталары

• Благодарность — признак благородства души.
• Говорят, что Хилон спросил Эзопа: «Чем занят Зевс?» Эзоп ответил: «Делает высокое низким, а низкое высоким».
• Если человек берется за два дела, прямо противоположных друг другу, одно из них непременно не удастся ему.
• Каждому человеку дано своё дело, и каждому делу — своё время.
• Истинное сокровище для людей — умение трудиться.

Әдәбият

Тәрҗемәләр

• «Collection Budé» сериясендә: Esope. Fables. Texte établi et traduit par E. Chambry. 5e tirage 2002. LIV, 324 p.

русчага тәрҗемәләр:

• Езоповы басни с нравоучением и примечаниями Рожера Летранжа, вновь изданные, а на российской язык переведены в С.-Петербурге, канцелярии Академии наук секретарем Сергеем Волчковым. СПб., 1747. 515 стр. (переиздания)
• Езоповы басни с баснями латинского стихотворца Филельфа, с новейшего французского перевода, полным описанием жизни Езоповой… снабденного г. Беллегардом, ныне вновь на российской язык переведенные Д. Т. М., 1792. 558 стр.
• Полное собрание басен Езопа… М., 1871. 132 стр.
• Басни Эзопа. / Пер. М. Л. Гаспарова. (Серия «Литературные памятники»). М.: Наука, 1968. 320 стр. 30000 экз.
  • репринт в той же серии: М., 1993.
  • переизд.: Античная басня. М.: Худож. лит. 1991. С. 23-268.
  • переизд.: Эзоп. Заповеди. Басни. Жизнеописание / пер. Гаспарова М. Л. — Ростов-на-Дону: Феникс, 2003. — 288 с. — ISBN 5-222-03491-7

Шулай ук карагыз

	Эзоп башка проектларда:
	Викиҗыентыктагы медиафайллар?

Чыганаклар

• Эзоп // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.

Сылтамалар

• Эзоп Максим Мошков исемендәге китапханәдә
• Басни, аудиобасни, видеофильмы, карта жизни Эзопа 2017 елның 2 май көнендә архивланган.
• Басни Эзопа на «Притчи и сказки Востока и Запада» 2010 елның 10 октябрь көнендә архивланган.