Fridrix Nitsşe
Fridrix Wilhelm Nitsşe (almança Friedrich Wilhelm Nietzsche [ˈfʁiːdʁɪç ˈvɪlhɛlm ˈniːtsʃə]; 1844, Rökeken, Alman Berlege - 1900, Weimar, Alman İmperiäse) - Almaniä fiker iäse, fälsäfäçe, klassik filolog, kompozitor, üzänçälekle fälsäfä täğlimatına buldıruçı, şuşı akademik bulmağan täğlimat kiñ taralğan bulğan.
| Fridrix Wilhelm Nitsşe almança Friedrich Wilhelm Nietzsche | |
|---|---|
 Fridrix Wilhelm Nitsşe | |
| Tulı iseme | Friedrich Wilhelm Nietzsche |
| Hönäre | fälsäfäçe, klassik filolog, kompozitor |
| Tuu datası | 15 oktäber 1844 |
| Tuu cire | Prussiä, Alman Berlege |
| Watandaşlığı | Almaniä İmperiäse |
| Ülem datası | 25 avgust 1900 (55 yäş) |
| Ülem cire | Weimar, Almaniä İmperiäse |
Nitsşe üz fälsäfä täğlimatında äxlaqi, dini, mädäni, ictimaği-säyäsi nigezlär şik astında quyğan. Aforistik stildä yazıp birelgän äsärlär küp bäxäslär tudırğannar.
Nitsşe yazğan "Zaratustra bolay äytkän" äsärendä "Ğäyre tabiği şäxes" (almança Übermensch) turında täğlimat buldırılğan, şuşı täğlimat mäsläkläre soñraq faşizm nigezenä quyılaçaq.
Tärcemäi xäle
үзгәртүFridrix Nitsşe Rökkendä (Leiptsig yanında urnaşa) lüteran pastor ğailäsendä 1844 yılda tuğan. Almanlaştırılğan poläk näselennän çıqqan.
1858 yılda "Pforta" gimnaziäsendä uqıy başlıy.
1862 yılda Bonn Universitetına kerä, anda teologiä häm fälsäfä uqıy. Soñraq Leiptsig Universitetına küçä.
24 yäşlek Nitsşe Bazel Universitetına klassik filologiä professorı xezmät urınına çaqırılğan.
Frank-Pruss suğışı waqıtında 1870 yılda Nitsşe suğışqa barmas öçen Prussiä watandaşlığınnan baş tartqan.
1868 yılda Nitsşe belän Wagner tanışa. Alarnı borınğı grek sänğäte berläştergän. Läkin soñraq alar arasında mönäsäbätlär bozılğan häm Nitsşe "Wagner kazusı" (Der Fall Wagner) kitabın yazğan.
18 yäştän Nitsşe awıra başlıy, 30 yäşkä ul suqıraya diärlek. 1879 yılda ul uqıtu xezmätennän kitä.
1882 yılda Nitsşe belän Lu Salome (tabib-psixoterapevt, fälsäfäçe, rus-alman millätennän) tanışa.
Lu Salome tä'sire näticäsendä Nitsşe üz iñ tanılğan kitabın "Zaratuştra bolay äytkän" 1884-1885 yılda yaza.
1889 yılda Nitsşe bik awırta başlıy: aqılğa zarar kilä. Tizdän ul Bazel Psixiatrik xastaxanäsenä elägä.
Paraliç suğudan soñ 1900 yılda Nitsşe ülgän.
Nitsşe fälsäfi icatı ädäbiätkä, mädäniätkä, säyäsätkä XX ğasırda zur yoğıntı yasağan.
Ädäbiät
үзгәртү- Ницше Ф. Полное собрание сочинений: В 13 томах[прим 1] / Пер. с нем. В. М. Бакусева, Ю. М. Антоновского, Я. Э. Голосовкера и др.; Ред. совет: А. А. Гусейнов и др.; Ин-т философии РАН. — М.: Культурная революция, 2005-.
- Ницше Ф. Полное собрание сочинений: В 13 томах: Т. 12: Черновики и наброски, 1885—1887 гг. — М.: Культурная революция, 2005. — 556 с. — ISBN 5-902764-07-6
- Бугера, В. Е. Социальная сущность и роль философии Ницше. — М.: КомКнига, 2010. — ISBN 978-5-484-01062-2.
- Марков, Б. В. Человек, государство и Бог в философии Ницше. — СПб.: Владимир Даль: Русский остров, 2005. — 786 с. — (Мировая Ницшеана). — ISBN 5-93615-031-3, ISBN 5-902565-09-X
- Нордау М. Фридрих Ницше // Вырождение. — М.: Республика, 1995.— 400 с. — (Прошлое и настоящее). ISBN 5-250-02539-0
- «Зарубежная поэзия в переводах Вячеслава Куприянова», Радуга, Москва, 2009
- Цендровский О.Ю. Идеал величия в философии Ницше // Вестник РХГА. 2013. №4. с. 119-129
- Гергилов Р.Е. Влияние Ницше на немецкую социологию // Социологический журнал 2006. N 1.
- Русскоязычный сайт о Фридрихе Ницше
- В. Микушевич. Ирония Фридриха Ницше 2010 елның 9 декабрь көнендә архивланган.
- Стефан Цвейг Ницше
- Трубецкой Е. Н., Философия Ницше: Критический очерк
- Картины Хейдиз из цикла Так говорил Заратустра 2005 елның 26 август көнендә архивланган.
- Л. Троцкий Кое-что о философии «сверхчеловека» 2010 елның 15 апрель көнендә архивланган.
