Тициан Табидзе
Тициан Юстинович Табидзе (1895 елның 21 марты (2 апреле), Чквиши авылы, Кутаис губернасы, Россия империясе — 1937 елның 16 декабре, Тбилиси, Грузин ССР, ССРБ) — грузин һәм совет шагыйре, прозаик, тәрҗемәче.
| Тициан Табидзе | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | гөрҗ. ტიციან ტაბიძე |
| Туган | 21 март (2 апрель) 1895 Чквиши[d], Кутаисский уезд[d], Кутаиси губернасы, Кавказ наместниклыгы[d], Россия империясе |
| Үлгән | 16 декабрь 1937 (42 яшь) Тбилиси, Грузия ССР, СССР |
| Ватандашлыгы | Россия империясе Закавказская демократическая федеративная республика[d] .svg){kind=small} Гөрҗистан Демократик Җөмһүрияте.svg){kind=small} СССР |
| Әлма-матер | Мәскәү университетының тарих-филология факультеты[d] |
| Һөнәре | шагыйрь |
Тормыш юлы
үзгәртүТициан Табидзе 1895 елның 21 мартында (2 апрелендә) Чквиши авылында авыл руханиы гаиләсендә туа. Шагыйрь Галактион Табидзе (1892—1959) Тицианга ике туган энесе булып туры килә.
1905 елдан Кутаис гимназиясендә укый (В. В. Маяковский да шунда укыган). Шигырьләрне иртә яза башлаган, гимназиянең 6 нчы сыйныфыннан (1912 ел) башта Кутаис, аннары Тифлис газеталарында грузин теленә рус һәм француз шагыйрьләренең шигырьләрен һәм тәрҗемәләрен бастырган.
1917 елда Мәскәү университетының тарих-филология факультетын тәмамлый. Мәскәүдә рус символистлары белән якыная. Грузиянең «Зәңгәр мөгезләр» (1915) символистик төркемен оештыручыларның берсе, әлеге төркемнең «Баррикадалар» органын үзгәрткән.
Тбилисига килгән шигъри кунакны беренче булып Тициан Табидзе һәм Паоло Яшвили каршы алган.
1924 елның сентябрендә алар Сергей Есенинны, 1926 елның мартында Владимир Маяковский белән очрашалар.
1931 елда Борис Пастернак Грузиядә була, анда ике шагыйрьнең тарихи очрашуы була. Тицианның Борис Пастернак, Николай Заболоцкий, Анна Ахматова тәрҗемәләрендәге иҗаты рус әдәбиятына керә.
1937 ел башында Мәскәүдә һәм Ленинградта Тициан Табидзе иҗат кичәләре уза. Шул ук елны ул берничә гаепләү буенча репрессияләнә (милләтчелек, корткычлык, француз разведкасына эш, Мдивани Буду, Л. Гасвиани, Г. Мгалоблашвили, П. Сакварелидзе, В. Дарахвелидзе, Г. Элиава, Н. Мицишвили, Д. Церетели, А. Микадзе, Д. Ломадзе һәм Б. Квиташвили күрсәтмәләре беркетмәсе нигезендә табылган[1][2]). 1937 елның 16 декабрендә Грузин ССР Эчке эшләр комиссариаты каршындагы Өчлек карары буенча атып үтерелә[3]. Акланган (1954 елның 26 июнендәге ССРБ Югары суды Хәрби коллегиясенең 4н-06912/54 номерлы билгеләмәсе нигезендә)[1].
Хатыны — Табидзе Нина Александровна (1900—1964).
Иҗат
үзгәртү- «Рион-порт» (поэма, 1928)
- «Родина» (шигырь)
- «Тбилисская ночь» (шигырь)
- «Окрокана» (шигырь)
- Избранное. М. Худ.лит. 1936
Хәтер
үзгәртү
- Кулга алынганчы Тбилисида Грибоедов ур., 18 яшәгән, йортта «Бу йортта 1921—1937 елларда танылган грузин язучысы Тициан Табидзе яшәгән» дигән мемориаль такта бар. Бу йортта шагыйрь музее урнашкан[3].
- Тбилисида Тициан Табидзега һәйкәл куелган һәм шагыйрь исеме белән урам аталган.
- Музей-йорт шагыйрьнең туган ягы Чквиши авылында ачылган.
- Юнна Мориц Табидзега «Тициан Табидзе хәтере» шигырен багышлый[4].
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 Лист из следственного дела Тициана Табидзе. Архив Комитета государственной безопасности Грузии
- ↑ Табидзе Тициан Юстинович (1893). ru.openlist.wiki.
- ↑ 3,0 3,1 Табидзе Тициан Юстинович. Бессмертный барак.
- ↑ Памяти Тициана Табидзе, archived from the original on 2013-02-21, retrieved 2022-05-29
Әдәбият
үзгәртү- Suny, R. G. The making of the Georgian nation / R. G. Suny. — 2nd ed. — [Bloomington, IN] : Indiana University Press, 1994. — 418 p. — ISBN 0-253-20915-3.
- Barnes, Christopher J. (2004), Boris Pasternak: A Literary Biography, p. 147. Cambridge University Press, ISBN 0521520738
- Г. М. Цурикова Тициан Табидзе: жизнь и поэзия. Серия «Неизвестный XX век» 2015, 480 с.
Сылтамалар
үзгәртү- Поэзия московского университета 2019 елның 18 июль көнендә архивланган.
- ТАБИДЗЕ ТИЦИАН. С. Есенин в Грузии
- Табидзе, Тициан Юстинович // Краткая литературная энциклопедия / Гл. ред. А. А. Сурков. — М. : Советская энциклопедия, 1962—1978.