Татар АЭСы

Татар атом электростанциясе- Татарстан Республикасының  Кама Аланы шәһәр тибындагы поселогы янында урнашкан төзелеп бетмәгән атом электростанциясе. 1989 нчы елда җәмәгатьчелек басымы астында Чернобыль АЭСындагы авариядән соң татар АЭСын төзү туктатыла. Ул бер типтагы төзелеп бетмәгән  Башкорт һәм Кырым АЭСларының  язмышын кабатлады.

Татар АЭСы

Төзелеш тарихы

Татарстан АССРда АЭС төзү мәсьәләсе СССР җитәкчелеге тарафыннан 1978 нче елдан бирле Татарстан АССРда зур сандагы эре сәнәгать предприятиеләре — «КамАЗ», «Түбән Кама химкомбинаты», «Түбән Кама шина»ны гамәлгә кертү белән бәйле рәвештә тикшерелде. Атом энергетикасының яңа объектын төзү турындагы карар СССР Энергетика һәм электрлаштыру министрлыгында киң таралган. КПСС Үзәк Комитеты һәм СССР Министрлар Советы тарафыннан хупланганнан соң, татар АЭСын төзү турында карар чыгарылган. Электростанцияне төзү өчен мөмкин булган ике мәйданчык тәкъдим ителде: шуларның берсе ТАССРның Куйбышев районында, икенчесе Түбән Кама шәһәреннән 50 чакрым ераклыкта элеккеге Кама Аланы авылы һәм Ачи һәм Беляхча авыллары урынында. Дәүләт планы мәйданчыкларны сайлап алуның барлык вариантларын өйрәнде һәм ахырда, чагыштырма анализ ысулы белән компетентлы белгечләр икенче  уңышлы вариантка тукталдылар.

Татар АЭС проекты «Атомтеплоэлектропропроект» институтының Рига бүлеге тарафыннан эшләнгән, генподрядчының функцияләре «Камгэсэнергострой»га йөкләнгән. Станциянең проект егәрлеге 4000 МВт булырга тиеш иде — Бу типик проект гамәлдә эшләүче Балаково, Калининград кебек һәм совет чорында төзелгән Ростов (элек Волгодон) АЭСы,  проект куәтләренә кадәр җитешмәгән Хмельницкая һәм Көньяк-Украина, шулай ук төзелеп бетмәгән Кырым АЭСы кебек станциянең проект егәрлеге 4000 МВт булырга тиеш иде . Проект станция мәйданчыгында 4 энергия блогы белән  Вэр-1000 реакторларын урнаштыруны күздә тотты. Энергоблокларны эшләтеп җибәрү алар төзелешенә карап гамәлгә ашырылырга тиеш иде, Балаково АЭСын төзегәндә бу тирләү принцибы эшләнелде инде. Энергоблокларны эшләтеп җибәрү алар төзелешенә карап гамәлгә ашырылырга тиеш иде, Балаково АЭСын төзегәндә төгәллек принцибы буенча эшләнелде инде.

Матбугатта һәм Интернетта Татар АЭСы 12 реактор булырга тиеш дигән имеш — мимешләр йөри, ләкин бу шәһәр генә, Европада иң зур булган 6000 МВт егәрлекле Запорожск АЭСының  6 ВВЭР-1000 реакторы гына бар, дөньядагы иң зур 8200 МВт егәрлекле Касивадзаки-Карива АЭСында -7 реактор.

Станция төзелеше мәйданында әзерлек эшләре 1980 нче елда башланды. АЭС беренче энергоблокын эшләтеп җибәрү 1992 нче елга планлаштырылган иде, алга таба ел ярым интервал белән түбәндәге блоклар эшкә җибәрелергә тиеш иде. Төзелеш эшләренең иң киң җәелгән чоры 1988 нче елга туры килә. Ул вакытта төзелеш башыннан 288 миллион сум акча үзләштерелгән һәм 96 миллион сумлык төзелеш-монтаж эшләре башкарылган (1988 ел бәяләре).

1990 нчы елның апрелендә татар АЭСын төзү туктатылган. Төзелеш туктатылган вакытка беренче һәм икенче энергоблокларның реактор бүлекләре һәм машина заллары, 3нче энергоблокның реактор бүлегенең фундаменталь плитәсе төзелә башлаган, 3 һәм 4 энергоблоклар өчен казаннар әзерләнгән. Бу станция объектларының бик югары дәрәҗәдә әзер булуын аңлата, чөнки АЭСның реактор бүлекләрен җитештерү - барлык инфраструктурасы  тулысынча әзерләнеп беткән төзелеш булып тора: Энергетиклар шәһәрчеге — Кама Аланы поселогы, ярдәмче хезмәтләр, АЭС ның административ корпуслары, резерв-җибәрү казаны,  сусаклагыч өеме. Атом-төш ягулыгын кире кайтармаган, радиацион куркыныч станциясе күз алдына да китерә алмый.

Төзелешне яңарту турындагы мәсьәлә

2013 нче елда РФ Хөкүмәтенең «Энергетика өлкәсендә Россия Федерациясенең территориаль планлаштыру схемасын раслау турында " 2013 нче  елның 11 нче ноябрендәге 2084-р номерлы күрсәтмәсе чыкты., аның нигезендә ВВЭР-1200 лы ике энергоблокны яңа проект буенча төзү күздә тотылган.

2016 нчы елның 1 нче августында 1634-р номерлы яңа карар чыкты, аның нигезендә планлаштырылган энергоблоклар саны бергә  киметелде, ә файдалануга тапшыру вакыты 2030 нчы  елга кадәр тапшырыла. ВВЭР-1300/B-510 энергия блоклары яңа проект буенча төзеләчәк дип фаразлана. Ләкин «2035 нче елга кадәр электр энергетикасы объектларын урнаштыруның генераль схемасын раслау турында " 2017 нче елның 9 нчы  июнендәге 1209-р номерлы РФ Хөкүмәте Карары белән 2035 нче елга кадәр Татар АЭСын файдалануга тапшыру планнары юк.