Сырмавык
Сырмавык (лат. Asperula) - мареначалар семьялыгыннан бер- һәм күпьеллык үләннәр, ярымкуакчыклар ыругы.
| Сырмавык | |
|---|---|
 | |
| Халыкара фәнни исем | Asperula L., 1753[1][2] |
| Таксономик ранг | ыру[1] |
| Югарырак таксон | Мареновые[d][3] |
| Таксономик төр | A. arvensis[d] |
| Җимеш төре | чикләвекчек[d] |
| Шушы чыганакларда тасвирлана | Энциклопедия природы Армении[d], Мейер энциклопедик сүзлеге (1888-1889)[d], Flora Reipublicae Popularis Sinicae, volume 71(2)[d], Домашняя энциклопедия, или Словарь фактов и полезных знаний[d], В. Дальнең аңлатмалы сүзлеге[d], Зур совет энциклопедиясе (1926-1947)[d], Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге[d] һәм Малая советская энциклопедия, 1936—1947[d] |
Таралуы
үзгәртү90 га якын (башка мәгълүматлар буенча 200 гә кадәр) төре билгеле, Евразия, Төньяк Америка һәм Төньяк Африкада таралган.
Татарстан территориясендә 2 төре: кытыршы сырмавык (A. exasperata) һәм кыя сырмавыгы (A. petraea) бар. Кама аръягының көньяк-көнчыгышында очрый. Акбурлы ялангач урыннарда үсә.
Ботаник тасвирлама
үзгәртү5-25 см биеклектәге ярымкуакчыклар. Тамырчасы – шуышма. Сабагы шома, 4 кырлы. Яфраклары бөтен, боҗрада. Чәчәкләре вак, ак, кызыл яисә алсу төстә, себеркәч чәчәк төркемендә. Таҗы көпшәле-бүрәнкәле яки кыңгыраусыман. Җимеше – орлыкча. Июнь-августта чәчәк ата. Җимешләре август-сентябрьдә өлгерә. Орлыктан һәм вегетатив юл белән үрчи.
Декоратив, баллы үсемлекләр.
Кытыршы сырмавык ТРның Кызыл китабына кертелгән.[4]
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Линней К. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium — 5 — Стокһолм: 1754. — doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ 2,0 2,1 Linnaeus C. Species Plantarum: Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas — 1753.
- ↑ 3,0 3,1 Ясменник // Малая советская энциклопедия / мөхәррир Н. Л. Мещеряков — 2 — Советская энциклопедия, 1936.
- ↑ Сырмавык :: Татарская энциклопедия TATARICA