Синхротрон нурланыш

Синхротрон нурланыш (tat.lat. Sinxrotron nurlanış(үле сылтама))— релятив тизлеге белән магнит кырында хәрәкәт итүче корылган кисәкчәләр тарафыннан электромагнит нурланыш.

Электромагнит нурланыш
Синхротрон
Циклотрон
Тормозлау
Җылылык
Монохроматик
Черенков
Күчү
Радионурланыш
Микродулкын
Терагерцлы
Инфракызыл
Күренмә
Ультрашәмәхә
Рөнтген
Гамма-нурланыш
Ионлаштыру
Реликт
Магнит-дрейфлы
Икефотонлы
Спонтан
Мәҗбүр

Әйләнүле юлда хәрәкәт итүче релятив түгел кисәкчәләр тарафыннан электромагнит нурланыш кебек.

Магнит кырында циклотрон ешлыгында $\nu _{C}=qH/(2\pi mc)$ ($q$ — электр корылмасы, $m$ — кисәкчә хәрәкәтсезлек массасы). Шушы ешлык беренче гармоникаларда циклотрон ешлык булып атала.

Тизлеге арттырганда югары гармоникаларның нурланышы егәрлеге күтәрелә.

Релятив кисәкчә $E\gg mc^{2}$ дәрманы белән югары гармоникалы нурланыш спектры өзлексез булып тора. Нурланыш почмагы $\psi \sim mc^{2}/E$.

Магнит $H$ кырында $E$ дәрманы белән кисәкчәләрнең иң зур нурланыш : $\nu _{m}={\frac {eH}{4\pi mc}}\cdot \left({\frac {E}{mc^{2}}}\right)^{2}=1{,}4\cdot 10^{6}H\left({\frac {E}{mc^{2}}}\right)^{2}$ Гц ешлыгында була.

Нурланыш егәрлеге дәрман квадратына туры килә: $-{\frac {\partial E}{\partial t}}={\frac {2e^{4}}{3m^{4}c^{7}}}H^{2}E^{2}=0{,}98\cdot 10^{-3}H^{2}\left({\frac {E}{mc^{2}}}\right)^{2}$ эВ/с, $E$ - кисәкчә дәрманы.

Иң зур нурланыш җиңел кисәкчәдән - электроннардан һәм позитроннардан булып чыга.

Синхротрон нурланыш фәнни тикшеренүләрдә кулланыла. Һиггс бозоны ачылышында файдалана.

Сылтамалар

• Физическая энциклопедия, т. 4 — М.: Большая Российская Энциклопедия стр. 532 и стр. 533.