Птоз

Птоз (ptosis; гр. ptosis егылу), блефароптоз, блефароплегия — тумыштагы яки булдырылган өске кабакның аномаль түбән торышы. Анатомик классификациясе түбәндә бирелгән

Птоз
Саклык белгечлеге	неврология һәм офтальмология
ICD-9-CM	374.30 һәм 374.3
NCI Thesaurus идентификаторы	C27298
Птоз Викиҗыентыкта

Өске кабак птозы
Миастения белән кешенең уң яктан өске кабак птозы.
МКБ-10	H02.4, Q10.0
МКБ-9	Калып:ICD9
DiseasesDB	25466
eMedicine	oph/201  oph/345
MeSH	D001763

Классификация

1. Нейроген

• • күз йөртүче нервның параличы
• • Горнер синдромы
• • Маркус-Гунн синдромы
• • күз йөртүче нерв тармакларының аномалияләре

2. Миоген

• • myasthenia gravis
• • миотоник дистрофия
• • экстраокуляр мускуллар миопатиясе
• • гади тумыштагы
• • блефарофимоз синдромы

3. Апоневротик

• • инволюцион
• • операциядән соң

4. Механик

• • дерматохалазис
• • шешләр
• • шешү
• • орбитаның алгы бүлеге чирләре
• • җөйләнү

1. Нейроген птоз III БМН һәм муен төене тармагы n. oculosympaticus (Горнер синдромы) параличында иннервация бозылуы белән килеп чыга.
2. Миоген птоз кабак леваторы миопатиясе яки нейромускуллы импульс (нейромиопатик) тапшыруы бозылу нәтиҗәсендә килеп чыга. Булдырылган миоген птоз myasthenia gravis, миотоник дистрофия һәм көчәюче тышкы офтальмоплегия очрагында була.
3. Апоневротик птоз леватор апоневрозы патологиясе белән килеп чыга.
4. Механик птоз кабакларның җөйле үзгәрүләрендә аларның тартылуы өчен килеп чыга.

Чирнең клиник үсеше

Анамнез

Кагыйдә буларак, тумыштагы һәм булдырылган птозны барлыкка килү вакыты һәм дәвамы буенча аерып була. Шикле очракларда пациентның иске фотосурәтләрен өйрәнү файдалы. Шулай ук мөмкин системалы чирләр симптомнарын, мәсәлән бергә булган диплопия, көн дәвамында һәм авыр йөкләнештә птоз дәрәҗәсе үзгәрүне ачыклау мөһим.

Псевдоптоз

Птоз дип кайбер түбәндәге халәтләрне ялгыш исәпләп була.
1. Күз алмасы белән кабакның җитәрлек булмаган таянычы, шулай ук орбита эченең күләме җитмәү, мәсәлән протез, микрофтальм, күз алмасы төшү яки энофтальм булганда.
2. Кабакның контралатераль ретракциясе, аны өске кабаклар урнашуын чагыштырганда ачыклыйлар, өстәвенә өске кабак нормада мөгезкатлауны 2 ммга каплаганын онытмаска кирәк.
3. Ипсилатераль гипотропия, бу очракта өске кабак аска күз алмасы артыннан төшә. Пациент сәламәт күзен ябып, гипотропик күз белән карашын төбәгәндә псевдоптоз югала.
4. Каш птозы каш өсте тиресе артык булганда яки бит нервы параличында, аны кашны кул белән күтәргәндә ачыклап була.
5. Дерматохалазис, бу очракта өске кабакта артык тире бар.

Үлчәү

1. Кабак кырые-рефлекс арасы— өске кабак кырые һәм мөгезкатлауда фонарик нуры чагылышы аралыгы, бу вакытта пациент табиб кулындагы яктылык чыганагына туры карый; нормада бу аралык 4-4, 5 мм тигез.
2. Күз ярыгы биеклеге — өске һәм аскы кабак арасы, бәбәк уртасыннан узган меридианнан үлчәнә. Өске кабак кырые гадәттә өске лимбтан 2 ммга түбәнрәк, аскы кабак кырые - аскы лимбтан 1 ммга югарырак урнаша. Ир-атларда (7-10) бу күрсәткеч хатын-кызларга караганда кимрәк (8-12мм). Бер яклы птозны каршы яктагы биеклек аермасы чагыштырмасы буенча бәялиләр. Түбәндәге птоз дәрәҗәләрен аералар: җиңел (2 ммга кадәр), уртача (3 мм) һәм авыр (4 мм яки күбрәк).
3. Леватор функциясен (өске кабак экскурсиясе) маңгай мускулы тәэсирен булдырмау өчен баш бармак белән пациентның кашын тотып, пациент аска караганда үлчиләр, аннары пациент булдыра алганча өскә карый. Кабак экскурсиясен сызгыч белән үлчиләр. Леватор функциясенең түбәндәге дәрәҗәләрен аералар: нормаль (15 мм һәм күбрәк), әйбәт (12-14 мм), түбән (5-11 мм) һәм начар (4 мм һәм кимрәк).
4. Өске пальпебраль җыерчык — кабак кырые һәм аска караганда орбито-пальпебраль буразна арасындагы вертикаль аралык. Хатын-кызларда ул якынча 10 мм, ир-атларда — 8 мм тәшкил итә. Тумыштагы птоз белән пациентның җыерчыгы булмау турыдан-туры булмаган леваторның түбән функциясе билгесе булып тора, ул вакытта югары җыерчык апоневроз патологиясен күрсәтә. Тире җыерчыгы беренче кисем билгесе булып тора.
5. Претарзаль аралык — еракка караганда кабак кырые һәм тире җыерчыгы арасындагы аралык.

Катнаш билгеләр

1. Птоз ягында леваторның көчле иннервациясе бер яклы птозда аеруча өскә караганда мөмкин. Каршы яктагы нормаль леваторның иннервациясе көчәю кабак ретракциясенә китерә, шуңа күрә зарарланган кабакны бераз күтәрергә кирәк (шул вакытта каршы яктагы кабак төшә). Бу очракта хирургик төзәтү каршы яктагы кабак түбәнәюенә китерә алганын пациентны кисәтергә кирәк.
2. Аручанлыкны 30 секунд дәвамында бәялиләр, ул вакытта пациент өскә, күзне йоммыйча карый. Көчәюче бер яки ике яклы кабак түбәнәю яки карашны өскә карап тора алмау миастения шиген уята ала. Миастенияле птозда саккадаларда аска караудан алып туры караганга кадәр өске кабакның тайпылышын (Коган тартылыш симптомы), шулай ук кырыйга караганда "күтәрелү" ачыклыйлар.
3. Эктстраокуляр мускуллар функциясе бозылуын, гадәттә өске туры мускулның, тумыштагы птоз белән пациентларда ачыкларга кирәк. Ипсилатераль гипотропияне төзәтү птоз дәрәҗәсен киметә ала.
4. Пальпебромандибуляр феноменны пациентның чәйнәү хәрәкәтләрендә яки казналыкны кырыйга читләштергәндә ачыклап була.
5. Белл феномены. Бармаклар белән пациентның ачык кабакларын тотып, күзне йомарга тырышканда күз алмасының күтәрелүче хәрәкәтен күзәтәләр. Феномен кечкенә булганда операциядән соң экспозицион кератопатия, аеруча леваторның зур резекциясеннән соң яки тагып куючы операцияләрдән соң куркынычлыгы бар.

Чыганаклар

• Джек Кански. Клиник офтальмология. Системалаштырылган караш. / редакторлар: Еричева В.П.. — 2009. — Б. 944. — ISBN 83-7609-034-8.