Поль Анри Һольбах
Поль Анри Тири Һольба́х (барон д’Ольба́х, фр. Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach; алман исеме Пауль Генрих Дитрих фон Һо́льбах, алман. Paul Heinrich Dietrich Baron von Holbach) — алман чыгышлы француз фәлсәфәчесе, язучы, энциклопедист, мәгърифәтче, XVIII гасыр француз революцион буржуазиясе идеологларының берсе.
| Поль Анри Һольбах Paul-Henri Holbach | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Поль Анри Тири Һольбах |
| Әйтелеш | |
| Туган | 8 декабрь 1723 Эдельсхайм, Франция |
| Үлгән | 21 июнь 1789 (65 яшь) Париж |
| Күмү урыны | Изге Рох чиркәве[d] |
| Ватандашлыгы | Франция[1] Курпфальц[d][1] |
| Әлма-матер | Лейден университеты[d] |
| Һөнәре | фәлсәфәче, язучы |
| Җефет | Basile-Geneviève d'Aine[d] һәм Charlotte-Suzanne d'Aine[d] |
Һольбах Эдельсхаймда вак буржуаз гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. Француз җәмгыятенең иң күренекле вәкилләре Дидро, Һельвеций, Д’Аламбер, Руссо һ.б. белән очраша, аларның йогынтысына эләгә.
Француз материалистларының дөньяга карашларын чагылдырган хезмәтләрен өйрәнә, аларны системага сала. Һольбах фәлсәфәсенең төп мәсьәләсен чишүдә материалистик карашта була. Материяне ул дөньядагы барлык предметлар җыелмасы дип саный. Һольбах материянең сыйфатлары рәвешендә аның авырлыгын, күләмен, киңлеген, хәрәкәтен күрә. Аның фикеренчә, хәрәкәт механик формада гына чагыла. Ләкин ул материя белән хәрәкәтнең аерылгысызлыгын раслый.
Һольбах үз заманның табигать турындагы фәнни казанышларын үзенең «Табигать системасы» дигән хезмәтендә чагылдыра. Галимнең замандашлары бу хезмәтне «материализм тәүраты» дип бәялиләр. Һольбах анда материаль дөньяда объектив закончалыклар хәрәкәт итүен раслый. Аныңча, кеше, шулай ук аның эшчәнлеге дә шушы законнарга буйсыналар.
Танып белү теориясендә дә Һольбах — материалист. Ул агностицизмны инкяр итә, материаль дөнья танып белүгә буйсына, дип саный. Һольбах, кешенең әйберләрне тою сәләтен танып белү процессында бердәнбер чыганак, ди.
Җәмгыять белемендә фәлсәфәче каршылыклы карашлар белдерә: ул социаль күренешне аерым индивидлар эшчәнлегенә кайтарып калдыра, җәмгыятьнең аерым бер система икәнлеген күрмичә үтә. Дәүләтнең барлыкка килүен ул, Руссо кебек үк, җәмәгать шартнамәсе нәтиҗәсендә килеп чыккан күренеш, дигән ялгыш карашта кала.
Чыганаклар
үзгәртү- Гыйззәтов К.Т., Философия: 2 китап. 1 нче китап: Кыскача философия тарихы. Философиянең нигез проблемалары: Югары уку йорты өчен дәреслек.
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.