Нәзир Колбахтин
Нәзир Морзабай улы Колбахтин (1941 елның 17 сентябре, Шәрипкол, Кырмыскалы районы, Башкорт АССР, ССРБ) — Совет һәм Россия галим-тарихчы, тарих фәннәре докторы, Башкорт дәүләт университеты профессоры. Башкортстан республикасының атказанган фән эшлеклесе, Россия Федерациясе фән һәм югары белем министрлыгының почётлы хезмәткәре[1].
| Нәзир Колбахтин | |
|---|---|
| Туган | 17 сентябрь 1941 (82 яшь) Шәрипкол, Карламанский сельсовет[d], Кырмыскалы районы, БАССР, РСФСР, СССР |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия |
| Әлма-матер | Башкорт дәүләт университеты |
| Һөнәре | тарихчы, мөгаллим |
| Эш бирүче | Башкорт дәүләт университеты |
| Гыйльми дәрәҗә: | тарих фәннәре докторы[d] (1997) |
| Гыйльми исем: | профессор[d] |
Тормыш юлы үзгәртү
Нәзир Колбахтин 1941 елның 17 сентябрендә Башкорт АССРның Кырмыскалы районы Шәрипкол авылында туа. Прибельский бистәсендә урта мәктәпне һәм Октябрь нефть техникумының урта техникумын тәмамлаганнан соң, «Аксаковнефть» нефть һөнәре идарәсенең слесарь, бригадир, газокомпрессор станциясе механигы, нефть-газ һөнәре идарәсенең нефтестабилизацион җайланмасы башлыгы булып эшли[2].
1971 елда Башкорт дәүләт университетының тарихи факультетын тәмамлый. 1972—1976 елларда Кырмыскалы районының Шәйморат урта мәктәбе директоры булып эшли. 1976—1979 елларда Мәскәү дәүләт университетының максатчан аспирантурасында укый. 1979 елда «1773—1775 елларда крестьян сугышында башкортларның катнашуы» темасы буенча кандидатлык диссертациясен яклый[3].
1979 елдан Башкорт дәүләт университетының ватан тарихы кафедрасында эшли. 1997 елда «XVIII гасырда башкорт җирләрендә тау заводы төзелеше» темасы буенча докторлык диссертациясен яклый һәм шул ук кафедрада профессор исемен ала. 2000 елдан 2012 елга кадәр Башкорт дәүләт университетының археология, борынгы һәм урта гасыр тарихы кафедрасы мөдире булып эшли.
Профессиональ мәнфәгатьләре үзгәртү
Колбахтинның фәнни мәнфәгатьләре өлкәсе — XVIII гасыр Башкортстанның социаль-икътисади һәм сәяси тарихы. Аерым алганда, галимнең хезмәтләре Башкортстанда тау заводы сәнәгатен үстерүгә, шулай ук 1773—1775 елларда крестьян сугышына багышланган[4].
Колбахтин 350 дән артык фәнни эш, шул исәптән 20 монография һәм уку әсбапларын бастырып чыгара. Мәктәп һәм югары уку йортлары дәреслекләре авторы, берничә җыентык һәм энциклопедия редакторы. Башкортстан тарихы буенча фундаменталь тикшеренүләрдә мәкаләләр авторы һәм автордашы булып тора: «Башкортстан Республикасының тарихи-мәдәни энциклопедик атласы» (2007), «Башкортстан. Кыскача энциклопедия» (1996), «Башкорт энциклопедиясе» 7 томында (2005—2011), «Башкортларның хәрби тарихы: Энциклопедия» (2013).
Колбахтин җитәкчелегендә 5 фән кандидаты диссертация яклаганнар.
Бүләкләр үзгәртү
- Югары һөнәри белем бирүнең мактаулы хезмәткәре (2003);
- Башкорт дәүләт университетының мактаулы профессоры (2011);
- Башкортстан Республикасы Фәннәр академиясенең Р. Г. Кузеев исемендәге премиясе (2009);
- Мөхәммәтсәлим Өметбаев исемендәге премия (2015).
- «Башкортстан Республикасында фидакарь хезмәте өчен» аерым хөрмәтләү билгесе (2009).
Библиография үзгәртү
Китаплар:
- Горнозаводское строительство на территории Исторического Башкортостана. Уфа, 1996.
- Горнозаводская промышленность Башкортостана ХVIII в. Уфа, 2000.
- Башкирские вожди в Крестьянской войне 1773—1775 годов. Уфа, 2004.
- Наказы народов Башкортостана в Уложенную комиссию 1767—1768 годов. Уфа, 2005 (в соавторстве).
- Грамоты русских царей башкирам. Уфа, 2007.
- Башкирские рудопромышленники Тасимовы. Уфа, 2011 (в соавторстве).
Мәкаләләр:
- Бакшаев А. А., Назарова Г. Х., Кулбахтин Н. М., Кулбахтин С. Н., Чингизов Ф. Ф. Французские специалисты на заводах Урала: из истории внедрения контуазской технологии производства железа // Вестник Академии наук Республики Башкортостан : журнал. — Т. 25. — № 4 (88). — С. 33—40. — ISSN 1728-5283.
- Этапы модернизации медеплавильной промышленности Южного Урала (XVIII — начало XX вв.) Вестник Академии наук Республики Башкортостан. 2016. № 19. С. 49. (в соавторстве).
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Р. З. Мударисов. Кулбахтин Назир Мурзабаевич // Башкирская энциклопедия / гл. ред. М. А. Ильгамов. — Уфа : ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- ↑ Профиль Кулбахтина Н. М. на сайте АН РБ
- ↑ Доктору исторических наук, профессору Назиру Мурзабаевичу Кулбахтину — 75 лет // Вестник Башкирского университета : журнал. — № 3. — С. 825—826. — ISSN 1998-4812.
- ↑ Владимир Романов (2016-09-17). Раскрывая тайны древней истории родной земли (К 75-летию профессора Назира Кулбахтина). ИА «Башинформ». 2020-04-30 тикшерелгән.
Сылтамалар үзгәртү
- Профиль(үле сылтама) в РИНЦ