Николай Максимов (1880)
Николай Александрович Максимов (1880 ел, Мәскәү, Россия империясе — 1952 ел, Мәскәү, ССРБ) — совет ботанигы, физиолог, ССРБ Фәннәр Академиясе академигы (1946).
.svg){kind=small}
Тормыш юлы
үзгәртү1880 елның 9 (21) мартында Мәскәүдә туган. Архитектор А. П. Максимовның улы һәм архитектор А. А. Максимовның абыйсы[9].
1897 елда Николай Максимов алтын медаль белән 6 нчы Санкт-Петербург гимназиясен[10], ә 1902 елда Санкт-Петербург университетының физика-математика факультетының табигать бүлеген тәмамлый. Ул үсемлекләр физиологиясе буенча махсуслашкан. Утның күгәрек гөмбәләрен сулауга йогынтысы турында кандидатлык иншасын ул Д. И. Ивановский һәм А. А. Рихтер җитәкчелегендә язган. Университет курсын тәмамлагач, Максимов үсемлекләрнең физиологиясе кафедрасында профессор дәрәҗәсенә әзерләнү өчен калдырыла. В. И. Палладин лабораториясендә, ә җәен Лейпциг университетының В. Пфеффер лабораториясендә эшли.
1905 елда Урман институтының ботаника кафедрасы ассистенты булып эшли башлый, анда үсемлекләрнең кышкы сулышын өйрәнү аны үсемлекләрнең суыкка чыдамлыгын тикшерүгә китерә.
1914 елның язында хатыны һәм улы белән Тифлиска күчә, анда Тифлис ботаника бакчасында физиологик лаборатория булдыру өчен чакырыла. 1919—1921 елларда Екатеринодарда укыта, анда Кубан политехника институтының физиология һәм үсемлекләр анатомиясе кафедрасы мөдире була.
1932 елда ССРБ ФА әгъза-корреспонденты итеп сайлана; 1933 елның 2 мартында мифик Хезмәт крестьян партиясенә бәйле рәвештә гаепләнеп кулга алына, тик тиздән Сарытауга җибәрелә, анда 1933—1938 елларда Бөтенсоюз ашлык хуҗалыгы институтында физиологик лаборатория белән җитәкчелек итә.
1939 елдан башлап Максимов ССРБ ФА К .А. Тимирязев исемендәге Үсемлекләр физиологиясе институтында эшли, 1946 елдан 1952 елга кадәр әлеге институт директоры була; 1946 елда ССРБ ФА академигы итеп сайлана.
Үсемлекләрнең корылыкка чыдамлыгы һәм суыкка чыдамлыгы мәсьәләләре белән шөгыльләнә, ксерофитларны өйрәнә.
1952 елның 9 маенда Мәскәүдә вафат була. Мәскәү өлкәсенең Одинцово районы Луцино авылы зиратында җирләнгән.
Бүләкләр
үзгәртү- В. И. Ленин исемендәге премия (1930) — «Үсемлекләрнең корылыкка чыдамлыгының физиологик нигезләре» монографиясе өчен (1926);
- Кызыл Байрак Хезмәт ордены (10.06.1945).
Гаилә
үзгәртү1911 елда В. И. Палладин лабораториядә күпмедер вакыт аның белән бергә эшләгән коллегасына — Татьяна Абрамовна Красносельскаяга өйләнә. Уллары — Сергей (1912—1979).
Икенче хатыны — София Викторовна Тагеева (27.10.1907—3.12.2004). Уллары — Виктор (27.07.1933—03.12.2012).
Библиография
үзгәртүМаксимовның беренче хезмәтләре үсемлекләр сулышына багышланган. 1903 елда басылган тикшеренү «Сулыш алу коэфффициентына йогынтысы»на багышланган; 1904 елда «Сулыш алу турындагы мәсьәлә» дигән мәкалә басыла, анда сулыш алуның фермент табигатенә күрсәтелә.
- О вымерзании и холодостойкости растений: Эксперим. и крит. исслед. — Санкт-Петербург: Типо-лит. М. П. Фроловой, 1913. — 330 с.
- Физиологические основы засухоустойчивости растений. — Ленинград: тип. «Коминтерн» Гос. изд-ва, 1926. — 436 с.
- Краткий курс физиологии растений для агрономов. 2-е изд., испр. и доп. — М.: Гос. изд-во, 1929 (Л.: тип. им. Н. Бухарина). — 407 с.
- Введение в ботанику. 3-е изд., перераб. — М.: Медгиз, 1933 (Л.: тип. «Коминтерн»). — 207 с.
- Развитие учения о водном режиме и засухоустойчивости растений от Тимирязева до наших дней. — Ленинград: Изд-во Акад. наук СССР, 1944.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 «Тюремная автобиография» Николая Александровича Максимова, The “Prison Autobiography” by Nikolay Alexandrovich Maximov // Историко-биологические исследования — 2016. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
- ↑ 2,0 2,1 Тасвирый сәнгать әрхибе — 2003.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Максимов Николай Александрович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Рихтер Я. А., Глебов М. П., Рихтер Т. Я. Дорога в будущее: К истории кружка «Маленьких ботаников», The Road to the Future: the History of “The Little Botanists” Society // Историко-биологические исследования — 2018. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2018-11975
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 «Тюремная автобиография» Николая Александровича Максимова. Часть 2, The “Prison Autobiography” by Nikolai Alexandrovich Maximov. Part II // Историко-биологические исследования — 2017. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Бубырева В. А., Гельтман Д. В. В.Л. Комаров и Санкт-Петербургский университет, Vladimir L. Komarov and St. Petersburg University // Историко-биологические исследования — 2020. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-14004
- ↑ 7,0 7,1 Гельтман Д. В. Интересный текст, написанный учёным с непростым характером: Размышление над автобиографией Михаила Григорьевича Попова, An interesting text written by a scientist with a complicated personality: A reflection about Mikhail Grigorʹevich Popov’s autobiography // Историко-биологические исследования — 2020. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-11008
- ↑ 8,0 8,1 Рихтер Я. А., Рихтер Т. Я. История ухода академика А.А. Рихтера из Института физиологии растений АН СССР, The History of Academician A.A. Richter Ousting from the Plant Physiology Institute USSR AS (RAS) // Историко-биологические исследования — 2017. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
- ↑ Кунките М. И. Созидатели Петербурга: Архитектурная династия Максимовых: к 100-летию со дня рождения В. А. Ильиной (Максимовой) // История Петербурга. — 2009. — № 6. — С. 34—40 2016 елның 4 март көнендә архивланган..
- ↑ Историческая записка, изданная ко дню пятидесятилетия С.-Петербургской шестой гимназии. — С. 66.
Әдәбият
үзгәртү- Туманов И. И. Основные черты научной деятельности Н. А. Максимова // Памяти академика Н. А. Максимова : сб. ст. — М., 1957. — С. 3—9.
- Н. А. Максимов, М.—Л., 1949 (АН СССР. Материалы к биобиблиографии ученых СССР. Сер. биологических наук. Физиология растений, в. 2).
- Степанов С. А. Николай Александрович Максимов (1880-1952): К 135-летию со дня рождения // Бюллетень Ботанического сада Саратовского государственного университета. — 2015. — С. 7—13.
Сылтамалар
үзгәртү- РФА рәсми сайтында Николай Александрович Максимов профиле