Myanmada rohinca xalqın ezärlekläw

Myanmada rohinca xalqın ezärlekläw yäki Myanmada möselmannarnı genotsid - 2016-2017 yıllarda Myanmada rohinca möselmannarın köçäygän xärbi ezärlekläw, ilneñ tönyaq-könbatıştağı Rakhayn ştatında Myanma qorallı köçläre häm pülisä keşe xoquqların bozıp, rohinca xalqın ezärlekläw çaraları.

Myanmamadan quıp çığarılğan rohinca qaçaqlar lagere, Bangladeş

Myanma xökümäte mass-küläm keşe xoquqların bozuda, ütereşlärdä, törkem köçläwlärendä, xökemsez cäzalap üterüdä, yandırep talawlarda, balalarnı üterüdä ğäyeplänä. Myanmada möselmannarnı ezärlekläw 1970 yıllardan birle başlana, ä buddistlar häm rohincalar arasında aktiv nizağ 1942 yıldan başlanıp kitkän inde. Näq 1942 yılda arakan-buddistlar häm rohincalar arasında Rakhayn suyışı bulğan, anıñ näticäsendä 50 meñ keşe häläk bulğan.

Nizağ

Rohinca çığanaqları buyınça rohinca xalqınıñ babaları - ğäräp säwdägärläre bulğan. Küpçelek tarixçılar buyınça roxinca babaları Britan xakimlek itkän çorında Myanmağa kilgän. Läkin Myanma (elekke Birma) xökümäte rohincalarğa watandaşlığın birmi, häm alarnı "Bangladeştan kilgän qanunsız möhäcirlär" dip atıy.

Myanma xakimiäte buyınça möselmannarnı ezärlekläw 2016 yılnıñ oktäberendä rohinca suğışçıları pülisägä höcümnärenä cawap bularaq añlata.

Tarix

1948 yılda Birma üz bäysezlegen iğlan itä. 1962 yılda däwlät tüntäreleşe näticäsendä qanunlı prezident bärep töşerelä häm xakimiätkä xunta citäkçese Ne Vin kilä, 1978 yılda ul 250 meñ rohinca ildän qua, 1990-1991 yılda tağı 100 meñ möselman quıp çığarıla. 

2012 yılda Myanmada xärbi diktatura betä, parlament saylawları näticäsendä tınıçlıq ölkäsendä Nobel premiäse iäse Aun San Su Ci xakimiätkä kilä, läkin ul diskriminatsion säyäsätne üzgärtmi, ä tağı 100 meñ rohinca ildän qua. 

Etnik çıstartular 

2012 yıldan başlanğan etnik çıstartular säyäsäte näticäsendä Myanmada rohincalar sanı 1.2 millionnan 800 meñgä kimi.  2017 yılnıñ avgustında rohincağa qarşı yaña terror başlana: kisken qaraşlı buddistlar häm xärbilär 3000 möselman üterä.

Dönyanıñ törle noqtalarında möselman cämäğätçelege rohincalarnı ezärlekläwgä qarşı protest belderä. 2017 yılnıñ sentäberendä Mäskäwdäge Myanma ilçelege aldında möselman protest mitingları uza. TR möftie Kamil Samiğullin rohinca xalqına telaktäşlek xislären belderde.

Sıltamalar

• Harriet Agerholm. Malaysia condemns violence against Rohingya Muslims in Burma as 'ethnic cleansing' (3 December 2016). Проверено 12 декабря 2016.
• Malaysia cancels two matches with Myanmar over Rohingya crackdown (1 December 2016).
• B'desh asks Myanmar to take up cause of Rohingya Muslims (24 November 2016).
• UN condemns Myanmar over plight of Rohingya. BBC (16 December 2016).
• Myanmar army rejects UN Rohingya abuse claims, BBC News (23 May 2017).
• https://m.business-gazeta.ru/article/356937