Мишәр диалекты

Мишәр диалекты яки көнбатыш диалект — татар теленең төп өч диалектларының берсе.

Мишәр диалекты
Барлыкка килү урыны	Мишәрләр
Язу	кирилл язуы
Нинди веб-биттә тасвирланган	turkic.elegantlexicon.com/lx.php?lx=msh

Мишәр диалектының төп сөйләшләре

• сергач сөйләше (Түбән Новгород өлкәсе);
• чистай сөйләше (Татарстан һәм Самара өлкәсе);
• чүпрәле сөйләше (Татарстанның Идел аръягы һәм Чувашия);
• күршә (Тамбов өлкәсе);
• мәләкәс сөйләше (Ульяновск өлкәсе);
• хвалын сөйләше (Ульяновск өлкәсе);
• темников (төмән) сөйләше (Мордовия, Пенза, Тамбов өлкәләре);
• ләмбрә сөйләше (Мордовиянең көньяк-көнчыгышы);
• күзнәй сөйләше (Пенза өлкәсе);
• алтата сөйлөше (Сарытау өлкәсе);
• байкыбаш сөйләше (Башкортстанның төньяк-көнбатышы);
• шарлык сөйләше (Ырынбур өлкәсендә);
• стәрлетамак сөйләше (Башкортстанның көнбатышы, Татарстанның көнчыгышы).
• карсун (Ульяновск өлкәсе);
• мордва-каратай (Татарствнның Кама Тамагы һәм Лаеш районнары);
• чистай керәшеннәре (Татарстанның Кама аръягы);
• тау ягы керәшеннәре (Татарстанның Кайбыч районы);
• кострома (Кострома шәһәре Татар бистәсе);
• волгоград (Волгоград, Әстерхан өлкәләре, Ставрополь крае, Төньяк Кавказ).
• әҗе (Рязань өлкәсе)

Мишәр диалектына хас фонетик үзенчәлекләр

а) ҡ, ғ авазлары к, г булып әйтелә яисә төшеп кала: гадәт — адәт, гафу — афу, гали — али;

ә) а авазы иренләшми, саф кала;

б) өй, ай, әй дифтонглары монофтонглаша — бер аваз булып әйтелә: өй — ү, кайнар — каняр, сөйлә — сүлә;

в) ц, ч, дҗ аффрикатлары бар: цәй, чиләк, дҗиләк;

г) сүз башында җ авазын й ләштерү хас: җил — йил, җир — йир.

Тел галиме, академик Мирфатыйх Зәкиев болай дип яза: «Татар әдәби теленең фонетикасы нигезендә урта (Казан) диалект ятса, морфологик системасын мишәр диалекты тәшкил итә».

Сылтамалар

• ФЛЕРА БАЯЗИТОВАНЫҢ “МИШӘР ДИАЛЕКТЫ” КИТАБЫ