Мишәр диалекты

татар теленең төп өч диалектларының берсе
(Мишәр теле битеннән юнәлтелде)

Мишәр диалекты яки көнбатыш диалекттатар теленең төп өч диалектларының берсе.

Мишәр диалекты
Барлыкка килү урыны Мишәрләр
Язу кирилл язуы
Нинди веб-биттә тасвирланган turkic.elegantlexicon.com/lx.php?lx=msh

Таралышы үзгәртү

Мишәр диалектының төп сөйләшләре үзгәртү

  • сергач сөйләше (Түбән Новгород өлкәсе);
  • чистай сөйләше (Татарстан һәм Самара өлкәсе);
  • чүпрәле сөйләше (Татарстанның Идел аръягы һәм Чувашия);
  • күршә (Тамбов өлкәсе);
  • мәләкәс сөйләше (Ульяновск өлкәсе);
  • хвалын сөйләше (Ульяновск өлкәсе);
  • темников (төмән) сөйләше (Мордовия, Пенза, Тамбов өлкәләре);
  • ләмбрә сөйләше (Мордовиянең көньяк-көнчыгышы);
  • күзнәй сөйләше (Пенза өлкәсе);
  • алтата сөйлөше (Сарытау өлкәсе);
  • байкыбаш сөйләше (Башкортстанның төньяк-көнбатышы);
  • шарлык сөйләше (Ырынбур өлкәсендә);
  • стәрлетамак сөйләше (Башкортстанның көнбатышы, Татарстанның көнчыгышы).
  • карсун (Ульяновск өлкәсе);
  • мордва-каратай (Татарствнның Кама Тамагы һәм Лаеш районнары);
  • чистай керәшеннәре (Татарстанның Кама аръягы);
  • тау ягы керәшеннәре (Татарстанның Кайбыч районы);
  • кострома (Кострома шәһәре Татар бистәсе);
  • волгоград (Волгоград, Әстерхан өлкәләре, Ставрополь крае, Төньяк Кавказ).
  • әҗе сөйләше (Рязань өлкәсе)

Мишәр диалектына хас фонетик үзенчәлекләр үзгәртү

а) ҡ, ғ авазлары к, г булып әйтелә яисә төшеп кала: гадәт — адәт, гафу — афу, гали — али;

ә) а авазы иренләшми, саф кала;

б) өй, ай, әй дифтонглары монофтонглаша — бер аваз булып әйтелә: өй — ү, кайнар — каняр, сөйлә — сүлә;

в) ц, ч, дҗ аффрикатлары бар: цәй, чиләк, дҗиләк;

г) сүз башында җ авазын й ләштерү хас: җил — йил, җир — йир.

Тел галиме, академик Мирфатыйх Зәкиев болай дип яза: «Татар әдәби теленең фонетикасы нигезендә урта (Казан) диалект ятса, морфологик системасын мишәр диалекты тәшкил итә».

Сылтамалар үзгәртү