Oluğ Möxämmäd: юрамалар арасында аерма

'''Oluğ Möxämmäd xan''' (''Möxämmät'' bulıp ta qullana; ''Oluğ'' - isem tügel, ''böyek'' mäğnäsendä) ([[1405]]. tiräse – [[1445]]. (?)), [[Altın Urda]] xanı ([[1419]]-[[1437]]). [[Qazan Xanlığı]]na nigez saluçı bulıp dip yulanıla. [[Cäläletdin]] xannıñ ulı. İdegäy morza häm Qadírbirge xan hälâkätennän soñ täxetkä utıra. [[Litua]] Böyek Kenäzeneñ [[Pskov]] ([[1426]]) häm [[Rázan]] ([[1427]]) şähärlärenä oyıştırğan yawlarında qatnaşa. [[1428]]. yılda [[Törkiä]] soltanı [[Murad II]] belän ilçelek mönäsäbätläre urnaştıra. [[1437]]. yılda üzäk xakimiätne nığıtu säyäsätennän qänäğät bulmağan aqsöyäklär tarafınnan töxetennän quıla, täxetkä [[Keçe Möxämmäd]] utırtıla. Oluğ Möxämmäd xan üz tarafdarları belän [[Biläw]] (Belóv: [[Urısça]]: Белёв) şähärendä çigendä, şunda Mäskäw kenäze [[Vasili II]] tarafınnan cibärelgän zur ğäskärne ciñügä ireşe (q. [[Biläw yanındağı suğış]]). Urat [[İdel]] buyında (ixtimal, [[Qazan]]da) töplänep nığıtuğa, [[1439]]. yılda [[Möskäw kenäzlege]]nä yaw oyıştıra, [[Mäskäw]]ne qamap, anıñ tiräsendäge waq şähärçeklärne tuzdıra; [[1444]]. yılda [[Tübän Novgorod]] häm [[Murom]] şähärlären yawlap ala. [[1445]]. yılda anıñ ulı [[Mäxmüd]] [[Suzdal]] şähäre yanında Vasili II ğäskären tar-mar itä (q. [[Suzdal yanındağı suğış]]). [[1445]]. yılda Qazanda aqsöyäklär fetnäse waqıtında üterelgän dip uylanıla. Oluğ Möxämmäd xan iseme [[1445]]. yıldan soñ Urıs yılyazmalarında telgä alınmí.

 

[[Category:Qazan xannarı]]