Төр (биология): юрамалар арасында аерма
Яңа бит: «right|200px| thumb|left|270px|Карл Линнейның хезмәтенең титул бите '''Төр''' (...» |
(аермасы юк)
|
29 ноя 2011, 15:26 юрамасы
Төр (лат. Species) - биологиядә төп таксоннарның иң вагы. Бүген галимнәр белән хайваннарның ике миллионы төре, үсемлекләрнең 400 мең төре турында мәгълүмәт язып бирелгән[1], һәм һәрвакыт яңа төрләр ачыла.
Тарих
Төр, ыру, тәртип һәм сыйныф беренче мәртәбә Линней классификациясендә очраша. Шуннан аларга башка төркемнәр дә кушылган (мәсәлән, тип һәм гаилә)[2].
Линней, Лапландия флорасы турында язганда, һәр үсемлеккә ике исем кушкан: ыруы исемен һәм төре исемен. Ыру исеме бу ыруга барлык кергән төрләр өчен гомуми иде. Төр исеме - бөтен бер-берсеннән аерылмас организмнар төркеме өчен исем[1]. Мәслән, Carpa pyrenaica (Пиреней кәҗәсе) исемендә Carpa - ыру, ә pyrenaica - төр; Африка филе исемендә фил - ыру, ә Африка - төрнең исеме.
Линнейгә тиклем дә шундый система иде, әмма ыру исеменә озын характеристикалар кушканнар[1].
Ләкин Линней организмнарны төрләргә тышкы охшашлык буенча аерган, һәм бу хәл хаталарга китергән. Шулай итеп, кряква ата-хайванын һәм ана-хайванын галим төрле төрләргә бүлгән. Хәзер төрләргә тыш белән түгел, төзелеш, тотыш, нинди территориядә яшәү белән бәйле берләшетрәләр[1].
Тере организмнарның икеле исеме бинар система дип атала.
Төр сыйфатлары
Әмма төр сыйфатларын инглиз биологы Джон Рэй чыгарган:
- Төрдәш организмнарның төп сыйфатлары уртак
- Төп сыйфатларын токымлыкка биреп, төрдәшләр үзләре арасында паралар ясый һәм күбәя[1]
Чыганаклар
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Я познаю мир: Биология: Дет. энцикл. / Б.Ф. Сергеев; Худож. О.П.Багина, С.В. Наугольных, О.А. Герасина и др. - М.: ООО "Издательство АСТ": ООО "Издательство Астрель": ЗАО НПП "Ермак", 2004. - 398 [2] с.: ил.
- ↑ Большая энциклопедия животных. - М.: ОЛМА-ПРЕСС образование, 2005. - 640 с., ил.
| Таксономия |
|
Домен (өспатшалык) — Патшалык — Аспатшалык — Өстип/Өсбүлекчә — Тип/Бүлекчә — Астип/Асбүлекчә — Өссыйныф — Сыйныф — Ассыйныф — Инфрасыйныф — Өсотряд/Өстәртип — Отряд/Тәртип* — Асотряд/Астәртип — Инфраотряд — Өсгаиләлек — Гаиләлек — Асгаиләлек — Өстриба — Триба — Астриба — Ыруг — Бүлек — Асбүлек — Асыруг — Өссекция — Секция — Ассекция — Рәт — Асрәт — Төр — Астөр — Вариетет/Төрлелек — Астөрлелек — Форма — Асформа |
| Биология — Биологик таксоннар — Биномиаль номенклатура |
| *Отряд — зоологиядә кулланыла; Тәртип — ботаникада |