Төмәннәр: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Рашат Якупов (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Derslek (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
'''Төмәннәр''' — Оренбург (аннары1865 елдан - [[Уфа губернасы]]нда) яшәүче татарларның аерым этник-иҗтимагый катлавы. Төмәннәр — XVII-XVIII гасырларда патша самодержавиесының [[христианлаштыру]] сәясәте аркасында, башлыча [[Тамбов губернасы]]ның [[Төмән өязе]]ннән һәм [[Пенза губернасы]]ннан, [[Башкортстан]] җирләренә күченгән татарлар.
 
Төмәннәр — XVII-XVIII гасырларда патша самодержавиесының [[христианлаштыру]] сәясәте аркасында, башлыча [[Тамбов губернасы]]ның [[Төмән өязе]]ннән һәм [[Пенза губернасы]]ннан, [[Башкортстан]] җирләренә күченгән татарлар. Мишәр телендә һәм [[татар теленең урта диалекты]] сөйләшләрендә сөйләшәләр.
 
Иҗтимагый хәле буенча башка төр [[татарлар]]дан һәм башкортлардан аерылып торганнар, бу аларның аерым үзатамалы булуында да күрелә: алар үзләрен төмәннәр дип атый.
 
Чагыштыру өчен, аларга кадәр Башкортстанда төпләнгән Сембер һәм Түбән Новгород губерналары татарлары да аерым милли-иҗтимагый катлау тәшкил итәләриткәннәр [[алатырлар]]( алар тел үзенчәлекләре буенча [[байкыбаш сөйләше]]нә карый торган [[алатырлар]]).
 
Төмәннәрнең зур өлеше иске урыннарда дворяннар катлавына керәләркерә, [[морзалар]], кайберләре – [[кенәз]] титулын йөртәләр. Титуллар аеруча әһәмияткә ия, чөнки төмәннәрнең иң билгеле нәселләре, мәсәлән, Акчуриннар, Еникеевлар, КугушевларКугушевларларның ерак бабалары - [[Алтын Урда]] аксөякләреннән киләләраксөякләре. Патша хезмәтенә күчкәч, алар [[кенәз]] яки [[морзалар|морза]] титулына ия булалар. [[Православие|Урыс диненә]] чукынырга баш тарту сәбәпле, алар үзәк җирләрдәге биләмәләрен югалта һәм яңа урыннарга китәргә мәҗбүр ителә. [[Казан арты]]ннан һәм [[Тау ягы]]ннан күченгән татарлардан аермалы буларак, аларга [[башкортлар]]дан җирне хокукый нигездә сатып алырга рөхсәт ителгән. Шуңа күрә алар аерым авыллар итеп урнаша һәм үз диалектларын саклый, күрше халыклар белән аз аралаша, кыз алышмый һәм кушылмый диярлек.
 
Төмәннәрең матди хәле тирә-юньдәге халыклардан әлләни аерылмый. Шуны аларның махсус экзоэтнонимы чагылдыра, күрше халыклар аларны “чабаталы морзалар” дип атый.
Юл номеры - 49:
* [[Чакмагыш]]
* [[Чишмә]]
* [[Азнакай районы]]ның [[Мөслим (Азнакай районы)]] авылы.
 
== Әдәбият ==