Спорт ориентлашуы: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Ирек Хәйрулла (бәхәс | кертем) |
Ирек Хәйрулла (бәхәс | кертем) Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1:
[[Файл:Orienteering_symbol.svg|мини|200x200пкс| [[Контроль пункт (орентлашу)|Контроль пункт]] призмасы — халыкара спорт ориентлашуы символы]]
'''Спорт ориентлашуы''' — катнашучылар [[спорт картасы]] һәм [[компас]] ярдәмендә тирә-юньдә урнашкан [[Контроль
Спорт ориентлашуы ярышлары, катнашучыларның җенесенә, яшенә яки осталык дәрәҗәсенә карап, төрле төркемнәр буенча формалашып, үткәрелә. Дистанция авырлыгы һәм аның озынлыгы җенес, яшь төркеменә һәм тирә-юньнең катлаулылыгына карап билгеләнә. Шул ук вакытта дистанция (маршрут) барлык катнашучылар өчен билгесез булырга тиеш, шул ук вакытта дистанция үзенә сәләтле һәм физик яктан яхшы әзер булган спортчы тарафыннан кичерелә алырлык кыенлыклар кертергә тиеш<ref>[http://www.rufso.ru/index.php?rubric=pravila Правила вида спорта "Спортивное ориентирование". Утверждено приказом Минспортуризма России от «02» апреля 2010 г. № 278]</ref> .
== Тарих ==
[[Файл:ControlPoint_Orient.jpg|уңда|мини| [[Контроль пункт (орентлашу)|КП]] ("призма")]]
Тирә-юньдә ориентлашу сәләте һәм осталыгы [[Борынгы дөнья]] чорларыннан кулланылган, әмма тарихи фактлар турында сөйләү [[Аурупа|Аурупаның]] төньяк илләренең хәрби ярышларыннан башлау хәерлерәктер. [[Спорт төре|Спорт]] буларак ориенлашуның килеп чыгышын гадәттә [[XIX гасыр|XIX гасыр азагына]] бәйлиләр. Ул чакта [[Швеция]], [[Норвегия]] һәм [[Бөек Британия]] хәрби гарнизоннары арасында ярышлар уза башлады.
Юл номеры - 36:
Халыкара исеме Trail Orienteering (trail-О, шулай ук Pre-O, иске исеме "сукмаклар буенча ориентлашу") – карта ярдәмендә тирә-юньдәге хәлне төгәл аңлатудан торган спорт төре<ref>[http://orienteering.org/trail-orienteering/rules/ Международные правила по Trail-O]</ref>. Катнашучылар контроль вакыт дәвамында (гадәттә бер-бер артлы) пунктлардан торган дистанцияне узалар, аларның һәрберсендә берничә призма (байраклар) урнашкан. Катнашучылар тирә-юньдәге призманың (байракларның) кайсысы [[Харита|картага]] һәм бирелгән легендага туры килүен билгеләргә һәм теркәп куярга тиеш (берсе дә булмаска мөмкин). Шул ук вакытта, тирә-юньдәге булган кайбер ориентирлар картада ''махсус'' күрсәтелмәскә мөмкин.
Катнашучыларга рөхсәт ителгән сукмаклардан (юллардан) яки тирә-юньнең маркерланган өлешендә генә йөрү рөхсәт ителә. Спортчы хәрәкәтен я җәяү (йөгереп), я велосипедта, я кул белән яки электр моторы белән йөри торган гарипләр коляскасында башларга мөмкин. Дистанция узу вакыты исәпкә алынмый, нәтиҗә дөрес җаваплар саны белән билгеләнә. "Тайм-КП" дип аталган кайбер [[Контроль пункт (орентлашу)|контроль пунктларда]] карар итү вакыты өстәмә билгеләнә, әмма бу очракта контроль пунктлар ''арасын'' узу вакыты исәпкә алынмый.
Төгәл ориентлашу буенча дөнья чемпионатлары (World Trail Orienteering Championships — WTOC) [[2004 ел|2004 елдан]] бирле үткәрелә. [[2013 ел|2013 елдан]] дөнья чемпионаты программасына "Спринт" дисциплинасы кертелде. Спринт бары тик «Тайм-КП» гына тора.
Юл номеры - 51:
* Дистанцияне иң кыска вакытта һәм кирәкле сандагы КП/баллар белән старттан алып финишка кадәр узу;
* Билгеле бер контроль вакытта иң күп балл/[[Контроль пункт (орентлашу)|КП]] җыю. Контроль пунктларга, катлаулылыгына һәм ераклыгына карап, баллар бирелә, ә контроль вакыттан артып киткән өчен гадәттә, контроль вакыттан артып киткән һәр минут өчен нәтиҗәдән бер баллны алып, штраф билгеләнә.
=== Маркерланган трассада ориентлашу ===
| |||