Кришна: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) |
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) кТөзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 75:
Күп [[Пураналар]]да Кришнаның тормыш тарихы яки аннан кайбер өземтәләр бар. Ике Пурана, ''[[Бхагавата Пурана]]'' һәм ''[[Вишну Пурана]]''да Кришна кыйссасының тәфсилрәк хикәясе бар,<ref name = "Elkman1986">{{cite book|author = Elkman, S. M.|author2=Gosvami, J.|year = 1986|title = Jiva Gosvamin's Tattvasandarbha: A Study on the Philosophical and Sectarian Development of the Gaudiya Vaisnava Movement|publisher = Motilal Banarsidass|isbn =}}</ref> әмма бу яки башка текстларда Кришна тормышы кыйссалары аерылып тора, һәм аларда җитди каршылыклар бар.{{Sfn|Rocher|1986|pp=18, 49–53, 245–249}}<ref>{{cite book|author=Gregory Bailey|editor=Arvind Sharma|title=The Study of Hinduism|url=https://books.google.com/books?id=npCKSUUQYEIC|year=2003|publisher=University of South Carolina Press|isbn=978-1-57003-449-7|pages=141–142}}</ref> ''Бхагавата Пурана'' унике китаптан тора, алар 332 бүлектән тора, аларда юрамага карап, 16000-нән 18000-гә кадәр шигырь бар.<ref name=barbaraholdrege109>Barbara Holdrege (2015), Bhakti and Embodiment, Routledge, {{ISBN|978-0415670708}}, pp.{{nbsp}}109–110</ref><ref>Richard Thompson (2007), ''The Cosmology of the Bhagavata Purana 'Mysteries of the Sacred Universe'', Motilal Banarsidass, {{ISBN|978-8120819191}}</ref> Текстның унынчы китабында, якынча 4000 шигырь (~25%) бар һәм ул Кришна турында риваятьләргә багышланган, ул бу текстның иң популяр һәм киң таралган өлеше булып торган.{{sfn|Bryant|2007|p=112}}{{sfn|Matchett|2001|pages=127–137}}
==Тормышы һәм риваятьләр==
[[File:Krishna's great escape Bazaar art,1940's.jpg|thumb|upright|left|Васудэва яңа туган Кришнаны Гокулда Нандның йортына Ямуна елгасы аша илтә.]]
Бу сюжет мифологик, ул ''[[Махабхарата]]'', ''[[Харивамса]]'', ''[[Бхагавата Пурана]]'', һәм ''[[Вишну-пурана]]''га нигезләнгән. Хикәядән сәхнәләр борынгы [[Һиндстан]]да, күбесенчә хәзерге [[Уттар Прадеш]], [[Бихар]], [[Раджастхан]], [[Харьяна]], [[Дәлһи]] һәм [[Гуҗарат]] штатларында. Кришна тормышы турында риваятьләр "Кришна чаритас" дип атала.
===Тууы===
[[File:Indischer Maler um 1755 002.jpg|thumbnail|right|Нанда һәм Яшода бәби Кришнаны таганда тирбәтәләр.]]
''Кришна Чаритас''та Кришна [[Дэваки]] һәм аның иреннән, [[Натһдвара]]да [[Ядава]] кланыннан Патша [[Васудэва]]дан туа.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=qmUssUXUFFYC&pg=PA359 |title=The Poems of Sūradāsa|publisher=Abhinav publications|year=1999|isbn=9788170173694}}</ref> Дэвакиның туганы [[Камса]] дигән туган. Пураник риваятьләр буенча Дэвакиның туенда, Камсага багучылар Дэвакиның баласы аны үтерәчәк дип әйткәннәр. Камса Девакиның барлык балаларын үтерергә җыена. Кришна тугач, Васудэва бала Кришнаны серле итеп Ямуна аша алып бара һәм алыштыра. Камса яңа туган бәбине үтереп карагач, алмаштырылган бәби Һинд дине Алиһәсе [[Дурга]] буларак пәйда була, ул аңа патшалыкка үлем килгән дип кисәтә, шуннан соң Пураналардагы риваятьләр буенча юк була. Кришна [[Нанда Баба]] һәм аның хатыны [[Яшода]] белән хәзерге көн [[Матхура]]да үсә.<ref name="yashoda">{{cite web|url=http://www.metmuseum.org/toah/ho/07/sss/ho_1982.220.8.htm|title=Yashoda and Krishna|date=2011-10-10|publisher=Metmuseum.org|accessdate=2011-10-23|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081013214426/http://www.metmuseum.org/toah/ho/07/sss/ho_1982.220.8.htm|archivedate=13 October 2008}}</ref><ref name="tkk">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=-UiwMRwcT-kC |title=The Krishna key|date=2012|publisher=Westland|isbn=9789381626689|location=Chennai|page=Key7|language=en|last1=Sanghi|first1=Ashwin|accessdate=9 June 2016}}</ref><ref name="Lok Nath Soni">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wT-BAAAAMAAJ |title=The Cattle and the Stick: An Ethnographic Profile of the Raut of Chhattisgarh|publisher=Anthropological Survey of India, Government of India, Ministry of Tourism and Culture, Department of Culture, 2000 Original from the University of Michigan|year=2000|isbn=978-8185579573|location=Anthropological Survey of India, Government of India, Ministry of Tourism and Culture, Department of Culture, Delhi|pages=16|author=Lok Nath Soni}}</ref> Кришнаның ике туганы шулай ук исән булып калалар, алар бу риваятьләр буенча, [[Баларама]] һәм [[Субһадра]].<ref>{{Harvnb|Bryant|2007|pp=124–130,224}}</ref> Кришнаның тууы [[Кришна Джанмаштами]] көнендә бәйрәм ителә.
===Балачагы һәм яшьлеге===
<gallery mode="packed" style="font-size:88%; line-height:130%; border-bottom:1px #aaa solid;" heights="180">
A 15th Century Hindu Art, Hindu deity Krishna, Asian Art Museum of San Francisco.jpg|Кришна флейтада уйный (15-енче гасыр сәнгать эше).
Rasa lila Painting.jpg|Раса Лила сурәте.
</gallery>
Кришна балачагы һәм яшьлеге турында риваятьләр аны сыер көтүчесе, шук малай итеп, аның шуклыгы нәтиҗәсендә ул ''Makhan Chor'' кушаматын ала (май карагы), һәм ул Гокулда да, Вриндаванда да кешеләрнең йөрәкләрен урлаучы яклаучы булып тора. Мәсьәлән, текстларда расланганча, Кришна Вриндавана яшәүчеләрен [[афәт яңгырлар һәм су басулар]]дан саклар өчен [[Говардхана калкулыгы]]н күтәрә.<ref name="MW">{{cite book|author = Lynne Gibson|title = Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions|publisher = Merriam-Webster|location =|year = 1999|page = 503}}</ref>
Башка риваятьләрдә ул җырлаучы һәм Вриндавананың [[гопи]]ларның (сөт савучы кызлар)ның, бигрәк тә [[Радһа]]ның уйнаучы яратучысы дип тасвирлана. Бу метафора тулы тарихлар "[[Раса лила]]" буларак мәгълүм һәм [[Гита Говинда]] авторы [[Җаядэва]] шигъриятендә романтиклаштыра. Алар шулай ук [[Радһа Кришна]]га табынучы Кришна [[бхакти]] традицияләре үсешендә үзәк булып торалар.<ref>{{cite book|author = Schweig, G. M.|year = 2005|title = Dance of divine love: The Rasa Lila of Krishna from the Bhagavata Purana, India's classic sacred love story.|publisher = [[Princeton University Press]], Princeton, NJ; Oxford|isbn = 978-0-691-11446-0}}</ref>
Кришнаның балачагы Һинд дине "лила" концепциясенең иллюстрациясе булып тора, бу кызык һәм рәхәт алу өчен, ә спорт яки казаныш өчен түгел уйнау. Аның раса биюендә яки [[Раса-лила]]да гопилар белән мөнәсәбәтләре мисал булып торалар. Кришна флейтада уйный һәм гопилар нәрсә эшләсәләр дә, шундук [[Ямуна Елгасы]]на киләләр һәм аңа җырлауда һәм биюдә кушылалар. Хәтта шунда физик була алмаганнар аңа медитация аша кушылалар. Ул барлыкта рухи эссенция һәм мәңге мәхәббәт, гопилар метафорик рәвештә "[[пракрити]]" материясен һәм вакытлыча тәнне чагылдыралар.<ref name=Largen>{{cite book | author = Largen, Kristin Johnston | title = God at Play: Seeing God Through the Lens of the Young Krishna | publisher = Wiley-Blackwell | date = September 2011}}</ref>{{rp|256}}
Бу ''лила'' Кришна балачагы һәм яшьлеге риваятьләрендә даими тема булып тора. Хәтта ул елан белән башкаларны яклар өчен сугышканда, ул Һинд дине текстларында уен уйнаган итеп тасвирлана.<ref name=Largen/>{{rp|255}} Бу Кришнаның уйнарга яратуы Раса-лила һәм [[Джанмаштами]] фестивальләрендә бәйрәм ителә, монда кайбер регионнарда, мәсьәлән, [[Махараштра]]да Һиндулар уйнап аның риваятьләрен мимика белән күрсәтәләр, мәсьәлән кеше гимнастик пирамидаларын төзеп һавада биек өстә эленеп торган май яки май-сөт белән "һандилар"ны (балчык чүлмәкләрне) вату, шуннан соң ул бөтен төркемгә коела.<ref name=Largen/>{{rp|253-261}}
[[Төркем:Һинд дине]]
| |||