Маҗарстан: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Marat-avgust (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
IanraBot (бәхәс | кертем)
к clean up using AWB
Юл номеры - 55:
 
== География ==
Дәүләт территориясе нигездә тигезлекләдән гыйбарәт. [[Дунай елгасы|Дунай елгасының]]ның уң яры 150—200 м биеклектәге Дунантул тигезлеге һәм Урта Маҗар тауларының массивларыннан гыйбарәт. Дәүләтнең төньяк-көнбатышында Кече Урта Дунай түбәнлегенең көньяк өлеше (Кишалфөлд), төньяк-көнчыгышында [[Карпат таулары|Карпат тауларының]]ның итәкләре (иң биек ноктасы — Матра массивындагы Кекеш тавы, 1015 м), көнбатышта Альп тауларының итәкләре (500—800 м) урнашкан.
 
Файдалы казылмалар: [[боксит]], күмер, [[нефть]], табигый газ, [[уран]], [[марганец]], тимер мәгъдәннәре.
 
Климат— уртача континенталь. Уртача температура -2…-4°С ([[гыйнвар]]), +20…+22,5°С ([[июль]]). Еллык явымнар саны 450—900 мм. Көнбатышта [[корылык|корылыклар]]лар булалар. Явымнарның күбесе җәй башында һәм көздә ява.
 
Тауларда һәм үрле урыннарда соры урман һәм кәсле-карбонатлы туфраклар, Тиса һәм Дунай үзәннәрендә аллювиаль туфраклар. Алфөлддә уңдыршсыз тозлы туфраклар очрыйлар. Маҗарстан территориясенең якынча 20% урманнар белән капланган. Урманнар нигездә тауларда сакланып калганнар.
 
Хайваннардан куян, дала тычканы, [[йомран]], төлке, [[керпе]], кошлардан тургай. миләш чыпчыгы, тукран, [[ябалак]] бар. камышлыкларда су кошлары очрыйлар.
 
== Тарих ==
Юл номеры - 149:
 
== Дәүләт корылышы ==
Маҗарстан — демократик дәүләт. Гамәлдәге Конституцияск [[2011 ел|2011 елның ]]ның[[18 апрель|18 апрелендә]] кабул ителгән. Дәүләт башлыгы — президент. Аның вәкаләт мөддәте — 5 ел. Канун чыгаручы органы — парламент — Дәүләт мәҗлесе. Аны халык гомуми тиң һәм яшерен тавыш бирү юлы белән 4 елга сайлый. Башкарма хакимият органы — Минстрлар Шурасы, аның башында баш министр тора.
 
== Икътисад ==
Маҗарстан уртача күләмле зур керемле икътисадка ия.<ref>http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups#High_income</ref> Ул Аурупа Берлеге икътисаднының бер өлеше булып тора. 1990-елларда, социалистик икътисадтан базар икътисадына күчү кысаларында Маҗарстан икътисады либирәлләштерүне кичергән. Маҗарстан — [[Халыкара икътисадый хезмәттәшлек һәм үсеш оешмасы]] әгъзасы (1995 елдан),<ref>http://www.oecd.org/about/0,3347,en_33873108_33873438_1_1_1_1_1,00.html</ref> [[Бөтендөнья сәүдә оешмасы]] әгъзасы (1996 елдан)<ref>http://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/hungary_e.htm</ref>, [[Аурупа Берлеге]] әгъзасы (2004 елдан).
 
[[Тулаем эчке продукт|Тулаем эчке продуктта]]та авыл хуҗалыгы 7.1%, сәнәгать 29.7%, [[хезмәт күрсәтү]] тармагы 63.3%ны тәшкил итә. 2013 елгы мәгълүматларына күрә, Маҗарстан экспорты 93.01 миллиард [[Доллар|долларындоллар]]ын тәшкил итә<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hu.html</ref>; төп партнерлар: [[Алмания]] (25.6%), [[Румыния]] (6.2%), [[Словакия]] (6.1%), [[Австрия]] (6.0%), [[Италия]] (4.8%), [[Франция]] (4.8%), [[Бөекбритания]] (4.2%), һәм башкалар.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#hu</ref> Төп экспорт [[Тавар|таварларытавар]]лары — машиналар һәм җиһазлар (53.5%), башка эшләнмәләр (31.2%), ашамлыклар 8.7%, ягулык һәм электр энергиясе (3.9%), чимал (3.4%).
 
Маҗарстан экспорты 89.51 миллиард долларын тәшкил итә<ref>https://www. name="cia.gov"/library/publications/the-world-factbook/geos/hu.html</ref>; төп партнелар: [[Алмания]] (25.1%), [[Русия]] (8.8%), [[Кытай]] (7.4%), [[Австрия]] (7.1%), [[Словакия]] (5.6%), [[Пүлшә]] (4.8%), [[Италия]] (4.5%), [[Нидерландлар]] (4.2%) .<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#hu</ref> Төп импорт таварлары — машиналар һәм җиһазлар (45.4%), башка эшләнмәләр (34.3%), ягулык һәм электр энергиясе (12.6%), ашамлыклар (5.3%), чимал (2.5%) (2012).
 
Төп икътисад тармаклары — [[тау эше]], [[металлургия]], төзелеш материаллары, азык-төлек, текстиль, химикатлар (күбесенчә фармацевтика), автотранспорт. Төп авыл хуҗалыгы культуралары — [[бодай]], [[кукуруза]], [[көнбагыш]], [[бәрәңге]], [[шикәр чөгендере]].