Мария Михеева
Мария Михеева1884-1969) — карел әкиятчесе, эпик җырлар башкаручы.
| Мария Михеева | |
|---|---|
| Туган | 4 (16) апрель 1884 Калевальский район[d], Карелия, РСФСР |
| Үлгән | 2 май 1969 (85 яшь) |
| Һөнәре | язучы |
Биографиясе
үзгәртүМария Ивановна Михеева 1884 елда Архангельск губернасының Кемь өязендә Алаярви (Алозерск) авылында крестьян гаиләсендә туган. Атасы - Корккиев Иван Васильевич[1].
Мария 18 яшьтән кияүгә чыга. Совет-фин сугышы вакытында 1921 елда Финляндиягә китә, Турку губернасында байларның хужалыгында батраклыкта йөри. 1924 елда кире кайтып, колхозда эшли.
1941 елның апрелендә Мария Ивановна Ухта әкиятчеләре конференциясендә катнаша, "Калевала"ның 100-еллык юбилеенда (1949) катнаша, Мәскәүдә карел сәнгате смотрында чыгыш ясый (1951)
Ватан сугышы вакытында Сегежа каласына эвакуацияләнә, Архангельск өлкәсендә урман заводында эшли. Карелия азат ителгәннән соң, туган ягына кайта һәм колхозда эшли.
Мария Михеева 1969 елның 2 маенда вафат була, Калевала зиратында җирләнә.
1952 елдан ССРБ Язучылар берлеге әгъзасы[2][3]
КАССР Югары Советы Президиумының мактау грамотасы белән бүләкләнгән
Мирасы
үзгәртүРФА Карел гыйльми үзәгенең Тел, әдәбият һәм тарих институтында Мария Михеевадан язып алынган 250дән артык әкият, рун һәм җырлар, 400-дән артык мәкаль-әйтемнәр һәм табышмаклар саклана.
Балачактан әкиятләр сөйли, эпик җырларны башкара, фольклорга мәхәббәт әбисе О. Иевлева һәм әтисе И. В. Корккоевтан (Горкоевтан) күчкән.
1946 елда фольклорчы В. Я.Евсеев Михеевадан «Анни отвергает жениха», «Вяйнямёйни нисходит в утробу Випунена», «Вяйнямёйни освобождает солнце», «Лемминкяйни на пиру в Пяйвёле», «Охота на лося», "Куллерво узнает сестру" сюжетларына борынгы мифологик руннар язып ала.
М.И.Михеевадан язып алынган руннарның бер өлеше 1950 елда «Карельские эпические песни» китабында дөнья күрә, әкият текстлары 1951 елда С. Тимоненның «Карел халык әкиятләре» җыентыгында басылып чыга.
М. И. Михееваның түбәндәге «яңа иҗат җимешләре» билгеле — «Революция свершилась», «Финская кампания», «Великая Отечественная война», «Юный пионер», «Ленинские заветы», «Сталин и тракторист», «Новое Сампо», «Электропильщики и сплав леса», «Юбилей „Калевалы“ в колхозе».
Хәтер
үзгәртүКалевала бистәсендә бер урам М. И.Михеева исемен йөртә. Мария Ивановна яшәгән йорт архитектура һәйкәле дип танылган, анда аның музее урнашкан.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Коски Т. Короб песенный открою. К 100-летию со дня рождения Марии Михеевой // Ленинская Правда. 1984. 7 апреля
- ↑ Мария Михеева
- ↑ Кундозерова М. Златокудрая Сиркка, Виссарионович и новое Сампо
Әдәбият
үзгәртү- Писатели Карелии : биобиблиографический словарь / Карел. науч. Центр РАН, Ин-т языка, лит. и истории, М-во культуры и по связям с общественностью; [сост. Ю. И. Дюжев ]. — Петрозаводск : Острова, 2006. С. 194—196.
- Карельские народные сказки. Репертуар Марии Ивановны Михеевой. Составитель Н. Ф. Онегина. — Петрозаводск, Карельский научный центр РАН, 2010. — 643 с.
- Lazijev, D. Aikakautemme satujen kertoja : [Maria Mihejeva] // Karjalan Sanomat.-1999.-7.huhtik. — Лажиев Д.Сказительница нашего времени
- Kutkov, N. Sadunkertoja ja kalastaja : [Maria Mihejeva] // Kipina.-1999.-n: o 10.-S.6. — Кутьков Н.Сказочница и рыбачка
- Лажиев, Д. Края нашего напевы : [О сказительнице М. И. Михеевой] // Северный курьер.-1999.-7 апреля-С.3.
- В этом году исполняется 135 лет со дня рождения карельской сказительницы Марии Ивановны Михеевой : [о сказительнице из д. Алаярви] // Новости Калевалы. — Калевала, 2019. — 21 февраля (№ 6). — С. 10
- Pekšujeva, O. Runonlauluaja Alajärven rannoilta : [tunnetun runonlaulajan Marija Mihejevan šyntymäštä täytty 130 vuotta] / Olga Pekšujeva // Oma Mua. — Петрозаводск, 2014. — 9. sulakuudu / šulakuuta (№ 13). — S. 10
- Semečkina, T. Hiän avasi miula eepossan : Kalevalan tunnetun runolaulajan Marija Mihejevan muissolla / Tatjana Semečkina // Oma Mua. — Петрозаводск, 2014. — 6. elokuudu / elokuuta (№ 30). — S. 10 .
- Михеева, М. И. (1884—1969). Карельские народные сказки. Репертуар Марии Ивановны Михеевой / Кар. науч. центр РАН, Рос. акад. наук, Ин-т яз., лит. и истории; [сост., авт. вступ. статей и примеч.: Н. Ф. Онегина; подгот. текстов и пер. с кар. яз. О. Э. Горшковой; науч. ред. Т. Г. Иванова]. — Петрозаводск : Карельский научный центр РАН, 2010. — 641 с.
- Tutustumme karjalaisiin kirjailijoihin : [Maria Mihejeva] // Kipinä. — 2004. — № 4. — S. 2.
- Mihejeva, M. Ukko kotimiehenä : [Satu] / Maria Mihejeva // Kipinä. — 2004. — № 4. — S. 3.
- Онегина, Н. «Хотелось охватить любовью все вокруг» : [К 120-летию со дня рождения М. Михеевой] / Нина Онегина // Курьер Карелии. — 2004. — 27 мая. — С. 3.
- Mihejeva, M.Mietteitä : [Runoja] / Maria Mihejeva // Carelia. — 2004. — № 4. — S. 26-29.
- Onegina, N. Marija Mihejevan starinoja kuunnellen / Niina Onegina // Vienan Karjala. — 2004. — 22.sulak.
- Mihejeva, M. Kurki ja kuikka : [Satu] / Maria Mihejeva // Kipinä. — 2003. — № 10. — S. 14.
- Лавонен, Н. Песни звонкие слагаю… : (к столетию со дня рождения М. И. Михеевой) / Н. Лавонен // Север. — Петрозаводск, 1984. — № 4. — С. 107—109. — ISSN 0131-6222
- Карельские эпические песни / Предисловие, подгот. текстов и коммент. В. Я. Евсеева. М.; Л.: Изд-во АН СССР, 1950. 526 с.
- Mihejeva, Maria. Karjalaisia kansansatuja ; Karjalaisia kansansatuja. — Petroskoi : Karjalais-suomalaisen SNT : n Valtion Kustannusliike, 1951. — 110s. : kuv. ; 20sm. — [Михеева М.Карельские народные сказки]
- Сказительница Мария Ивановна Михеева исполняет в деревне Ухта свою новую руну : [фото] / фот. П. Беззубенко // На рубеже. — 1949. — N 1. — С. 103
- Михеева М. Антерво Випунен, Лемминкяйнен на войне // Сталинский путь. 1949. 24 февраля.
- О награждении Почетными грамотами Верховного Совета Карело-Финской ССР особо отличившихся работников Института истории, языка и литературы Карело-Финской базы Академии наук СССР : указ Президиума Верховного Совета ССР // Материалы юбилейной сессии 25 — 27 января 1946 года. — Петрозаводск, 1947. — С.8-9
- Сказительница Мария Михеева // На рубеже. — 1947. — № 4. — С.68-70
Сылтамалар
үзгәртү- Кундозерова М. Златокудрая Сиркка, Виссарионович и новое Сампо
- 135 лет со дня рождения сказительницы М. И. Михеевой
- Сказительница Мария Михеева(үле сылтама)
- Мария Михеева
- Скульптура "Михеева М. И.- народная сказительница 2022 елның 14 февраль көнендә архивланган.
- Бацер И. Остров Марии Михеевой 2016 елның 28 март көнендә архивланган.