Лал-Дэд

Лал-дэд (турыдан-туры мәгънәдә. «Лал әбие»), Лалла, Лаллешвари (1320—1392?) — урта гасыр Һиндстан шагыйрәсе, Кашмири телендә язучы беренче авторларның берсе. Лал-дэд тормышы күп билгеле түгел: ул XIV гасырда яшәп, урыннан урынга күчеп йөрүче раһибә булган, Шива Ходае тарафдары булган (шигырьләрдә ул иң олы Ходай, Абсолют буларак тасвирланган). Риваять буенча Лалла Шринагар янында Пандретанда туган; 12 яшендә кияүгә чыккан, соңрак өйдән китеп күчмә дәгъвачы булып киткән. Аның турында риваятьләр күп. Лалла язган шигырьләр бөтенесе диярлек телдән формада сакланган; мөгаен ул шигырьләрнең шактый өлешен башка авторлар язган.

Лалла иҗадының төп темасы - дөнья богауларыннан, "булу авыруы"ннан азат ителү, Абсолютка кушылырга омтылу. Анда йога һәм тантризм йогынтысы, һәм, шулай ук, мөгаен суфыйчылык йогынтысы бар (риваятьләрдә Лал-дэдның шул вакытның мөселман дәгъвачылары белән очрашулары искә алына. Лал-дэдның шигырьләре инглиз, алман, рус телләренә тәрҗемә ителгән.

Цитаталар

• (Шива Ходаена дога кылу)

Ты один — земная твердь, ты один — небесный свод,

Ты, и только ты, — эфир, ты — закат и ты — восход,

Ты есть жертва божеству: ты — сандал, вода, цветы.

Как тебе воздать тобой, если все, что есть, есть ты?

• : Мы говорим, что мысль нова и что река нова,

Что месяц, вновь взошедший, нов, — но это все слова!

Все те же — месяц, мысль, река, и только я нова;

Очистила я дух и плоть от скверны естества!

(русчага С. Липкина, Н. Мальцева тәрҗемәсе)

Син берүзең - Җир кабыгы, берүзең - күк,

Син генә - эфир, Кояш бату, һәм син Кояш калку,

Син Ходайга корбан: син - сандал, су, чәчәкләр,

Ничек сиңа синең белән бирим: бөтен нәрсә син булгач?

Без уй яңа һәм елга яңа дип әйтәбез,

Яңа калыккан ай яңа дип әйтәбез - тик бу сүзләр генә!

Һаман шулар - ай, уй, елга һәм мин генә яңа;

Рухны һәм тәнне мин табигыйлык пычрагыннан чистарттым.

Әдәбият

• Voss Roberts M. Flowing and crossing. The somatic theologies of Mechthild and Lalleswari // Journal of American Academy of Religion. 2008. Vol. 76. P. 638—663.
• "Классическая поэзия Индии, Китая, Кореи, Вьетнама, Японии", М.:"Художественная литература", 1977, с.136-141