Кызылъяр (Яшел Үзән районы)
Кызылъяр (шулай ук Атлашкино буларак билгеле) — Татарстан Республикасының Яшел Үзән районындагы авыл.
| Кызылъяр | |
|---|---|
 | |
| Ил | Россия |
| Республика | Татарстан |
| Муниципаль район | Яшел Үзән районы |
| Координатлар | 55°50'53"тн, 48°38'43"кнч |
| Нигезләнгән | 1920-еллар |
| Климат | dfb — дымлы континенталь |
| Халык саны | 559 кеше |
| Сәгать кушагы | UTC+3 |
| Телефон коды | 84371 |
| Почта индексы | 423892 |
| Автомобиль коды | 16, 116 |
| Русча топонимы | Красный Яр |
Идел елгасының сул ярында, Сумка елгасының уң ярында урнашкан.
2002 елгы исәп буенча халык саны — 617 кеше. Почта индексы — 423892.
Тарих үзгәртү
1920-елларда нигезләнгән.
Риваять үзгәртү
Атлашкино авылының килеп чыгышы турындагы риваять: XVIII гасырның беренче яртыларында Атлашкин фамиялияле кеше гади көтүче булган һәм мари авылларының берсендә көтү көткән. Берьюлы Себергә тоткыннарны куып барганнар. Саклап озатып баручылар тоткыннарны азга гына ял итәргә Атлашкин көтүеннән ерак түгел генә бер урында туктатканнар. Көтүче янына тоткыннарның берсе якынлаша да аннан бераз гына икмәк сорый. Көтүче аның белән икмәге һәм үзендә булган ашамлыгы белән бүлешә. Рәхмәт буларак тоткын аңа үз серен ача.
Аның сере шундый була: чынлыкта ул бай кеше була һәм аның качырып куйган хәзинәсе була. Тоткын хәзинәне ничек табып булу турында сөйли. Аннары алар тоткын кире кайткан очракта көтүче хәзинәнең яртысын аңа бирәчәк дип килешәләр.
көз җитә, көтүче күмелгән хәзинәне эзләргә чыга. Берзаман ул хәзинәне табуга ирешә. Язга ул үз авылына кире әйләнеп кайта.
Җир һәм крестьяннар сатып алып, көтүче үзенә утар төзетә һәм авылны үз исеме белән “Атлашкино” дип атый.
Демография үзгәртү
| Халык саны | |||||||
| 1926 | 1938 | 1958 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2010 |
| 14 | 45 | 188 | 1048 | 968 | 663 | 617 | 559 |
Төп милләтләр (1989 елгы җанисәп буенча): руслар — 53%, татарлар — 45%.
Климат үзгәртү
| Тәүлек буена һаваның уртача температурасы | ||||||||||||
| Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -10.5 °C | -10.6 °C | -5.5 °C | 4.9 °C | 13.5 °C | 18.4 °C | 20.4 °C | 17.9 °C | 12.2 °C | 4.5 °C | -4.4 °C | -9.7 °C | 4.3 °C |
Климат уртача континенталь. Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе буенча климатның коды: Dfb[1]. Уртача еллык һава температурасы 4.3 °C.[2]
Шәхесләр үзгәртү
- Әбрәк Әюпов (1936—2020), авиация генерал-полковнигы, техник фәннәр докторы.
- Венера Якупова (1959), журналист, ТР атказанган мәдәният хезмәткәре (1995).
Искәрмәләр үзгәртү
Чыганаклар үзгәртү
- Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.