Карбышев урамы (Казан)

Карбышев урамы
	Карбышев урамы
... хөрмәтенә аталган	Дмитрий Карбышев
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Казан
	Карбышев урамы Викиҗыентыкта

Карбышев урамы - Казанның Совет һәм Идел буе районнарындагы урам.

Исем

Урам 1967 елда Советлар Союзы Герое, инженер гаскәрләренең генерал-лейтенанты Дмитрий Михайлович Карбышев (1880 – 1945) хөрмәтенә аталган.

Урамның исеме 1967 елның 6 маенда Казан шәһәр башкарма комитетының 380нче карары белән раслана^[1].

Урнашуы

Карбышев урамы төньяктан көньякка таба бара һәм өч бүлектән тора.

Төньяк өлеш Совет районы территориясендә урнашкан, бу урамның иң борынгы өлеше. 1 чакрымга якын озынлыктагы әлеге участок Отрадная һәм Гвардия урамнары тоташу районындагы тупиктан башлана, Даурская урамын кисеп үтеп, Көньяк юнәлештә уза һәм танк чокыры (Танк урамы) аша җәяүлеләр эстакадасы янында тәмамлана. Танкодром микрорайоны территориясе аша (Даурия урамыннан алып җәяүлеләр эстакадасына кадәр) үтүче Карбышев урамының төньяк участогының бер өлеше машиналар йөрү үзәге буенча бүленгән полосага ия.

Карбышев урамының 620 м озынлыктагы үзәк участогы Идел буе районы территориясендә урнашкан, ул Горки торак районының 1 нче микрорайонының көнбатыш чиге булып тора. Ул танк чокыры аша җәяүлеләр эстакадасыннан, Бертуган Касыймовлар урамыннан башлана һәм көньяк юнәлештә Профессор Камайның аркылы урамына кадәр дәвам итә

Карбышев ур., 47/1 йорттагы табличка-урам исемен татар, рус һәм инглиз телләрендә норматив язу үрнәге (ноябрь 2018)

Моннан юл көньяк юнәлештә Иске Горки авылы аша (якынча 340 м) Хәсән һәм Молодецкая урамнарының 2нче Геройлары белән кисешкән урынга кадәр дәвам итә; бу авыл участогы 1нче Калининград урамы дип атала. Әлеге юлның алга таба дәвамы 350 м озынлыкта Академик Парин урамына кадәр, шәһәрнең 5 нче микрорайоны (көнчыгыш яктан) һәм Иске Горки бистәсе (көнбатыш яктан) территориясе арасында чик булып тора.

Карбышев урамының өч бүлегенең гомуми озынлыгы 1,97 км ^[2] .

Тарихы

Карбышев урамы Казанның көньяк-көнчыгыш өлешендә торак төзелеше территориясен киңәйтү темпларына туры китереп барлыкка килә һәм төзелә. Беренче йортлар 1950 еллар ахырында — 1960 елларның беренче яртысында Даурская урамыннан төньякка таба участокта төзелгән. Башта бу агач түбәлекләр белән ике катлы бер һәм ике подъездлы кирпеч биналар була (Карбышев ур., 14, 24, 26, 28, 30, 32, 34)^[3] 1960 еллардан бирле монда берничә «хрущёвка» пәйда була, шул исәптән өчесе Карбышев урамында: ике кирпеч - дүрт һәм биш катлы, бер панель биш катлы йорт.

1970 елларда Танкодром микрорайоны аша Даурия урамыннан Танк чокырына кадәр уза торган Карбышев урамы участогы төзелеше башлана. Комплекслы төзелеш кысаларында биредә тугыз катлы кирпеч һәм панель йортлар, ә Курчатов урамы белән урнашкан почмакта – «Комсомолец» кинотеатры төзелә.

1970 еллар башыннан Горки торак зонасының комплекслы үсеше кысаларында Идел буе районындагы Карбышев урамының үзәк өлешен төзү башлана. Биредә урамның көнчыгыш ягыннан тугыз катлы, ә алар артыннан 1нче микрорайонның биш катлы (1-467 серияле «хрущевка») панельле йортлары төзелә. Әлеге йортларның бер өлеше (Карбышев ур., 25, 37, 39, 43, 47/1; Профессор Камай ур., 3, 5, 9) Иске Горки Бистәсе йортлары урынында төзелә. Шул ук вакытта Карбышев урамының бер өлеше Калининград урамының төньяк участогы буенча салынган, нәтиҗәдә йортларны адресацияләү белән бәйле парадокс хәл килеп чыккан.

Казан.Казан. Булачак Карбышев урамы Америка спутнигыннан рәсемдә ( июнь 1966 )

Поселокның бу урамында йортлар көнчыгыш ягыннан гына сүтелгән, ә көнбатыш ягында алар сакланган. Сүтелгән поселок йортлары урынында, 1-нче микрорайонның тугыз катлы бинасы (Карбышева ур., 47/1) төзелә, каршы якта йортлар шул ук адрес белән кала. Нәтиҗәдә, де-факто бер урамда булганда, йортлар ике урам буенча адреслана: җөп яктан (Иске Горки) – 1 нче Калининград урамы, так яктан (Горки, 1 нче микрорайон)-Карбышев урамы буйлап.

Шәһәрләр төзелеше проекты буенча анда урнашкан барлык бистә йортлары сүтелергә тиеш булса да, башта көнчыгыш яктан (биредә стадион төзү планлаштырылган), ә киләчәктә көнбатыштан, Көньяк участогында Калининградның 1 нче урамы бөтенләй зыян күрми. Калининградның 1нче урамы буенча Карбышев урамының үтә хәрәкәтле өлеше (чокырны тутыру аркасында) Академик Парин урамына кадәр сузылачак. Бу планнарны тулысынча тормышка ашыру мөмкин булмый, чөнки 1990 елларда Горки торак мәйданының катлаулы үсеше туктый. Шулай да, яңа юлның көньяк өлеше сузыла, 2-нче Геройлар Хәсән һәм Молодецкая урамнары киселешеннән Академик Парин урамына кадәр Карбышев урамы дип атала. Шулай итеп бу урамның өченче, иң Көньяк участогы барлыкка килә. Аның көнчыгыш (так) ягында 1990—2000 еллар башында 5-нче микрорайондагы берничә күпкатлы торак йорт төзелә. Карбышев урамы буенча 14 катлы ике йорт (Карбышев ур., 57, 59) һәм 10 катлы бер йорт (Карбышев ур., 61) кирпеч йортлар, ә алар артында тагын берничә кирпечтән тугыз һәм ун катлы йортлар төзелгән

Совет чорында Карбышев урамының үзәк өлешенең көнбатыш ягы (1-нче микрорайон йортлары каршында) төзелгән. 1970–1980 елларда ике тугыз катлы кирпеч тулай торагы һәм А.П. Обыденнов исемендәге Казан автотранспорт техникумы бинасы. Соңрак, 2000 еллар башында монда 9 һәм 10 катлы өч фатирлы йорт төзелә.

Карбышев урамындагы адреска шулай ук ике медицина учреждениесе ия, алар территориаль яктан аннан читләштерелгән һәм 2 нче Туринская урамында урнашкан. Бу 18нче шәһәр поликлиникасы^[4] (Карбышев урамы, 72) , шулай ук 1979 елда^[5], шулай ук 1999 елда ачылган Төбәкара клиник-диагностика үзәге (Карбышев ур.үамы, 12А) ^[6] .

Советлар Союзы чорында «Комсомолец» кинотеатры эшләүдән туктый. 1970 елда төзелгән, 1990 елларда кинотеатр булып эшләүне туктата, һәм уның бинасында «Мета» күңел ачу үзәге ачыла. 2010 елда янгын чыга, аннан соң бина ташлана. Ниһаять, ул 2012 елда сүтелде, аннан соң аның урынына «Комсомолец» торак комплексы төзелә^[7] ^[8]

Урамның Үзәк участогында, 1 нче микрорайон каршында, Д. М. Карбышев исемендәге скверда 2010 елның 6 маенда танылган скульптор М. М. Гасыймовка һәйкәл-бюст ачыла^[9] .

Карбышев урамының ике участогын - Танкодром һәм Горок ягыннан тоташтыручы танк урамы өстендә җәяүлеләр өчен җир өсте юлы. Танкодром ягына күренеш (декабрь 2018)
Д. М. Карбышев урамында аның исемендәге сквер (декабрь 2018)
2-нче Туринская урамының Карбышев урамы белән тоташу урыны (май 2019)
Сулда Иске Горки бистәсенең 1 нче Калининград урамы, 2 адресы буенча урнашкан бер катлы йорты урнашкан. Аның каршында уңнан шәһәрнең 1нче микрорайонындагы тугыз катлы йорт тора, Карбышев урамы, 47/1 (октябрь 2018)
Карбышев урамының көньяк өлешенә күренеш (октябрь 2018)

Шәһәр җәмәгать транспорты

Шәһәр җәмәгать транспортын Карбышев урамының Профессор Камай һәм 2-нче Туринская урамнары арасындагы кечкенә участогы куллана. Монда 74нче маршрут автобуслары йөри ( 2019 елның июненә ).

Урамда урнашкан объектлар

Карбышев урамында түбәндәге мөһим объектлар урнашкан (төньяктан көньякка таба күрсәтелгән):
330 нчы балалар бакчасы (Карбышев урамы, 15А );
16нчы балалар бакчасы (Карбышев урамы, 44 );
55 нче балалар бакчасы (Карбышев урамы, 31А );
18 нче шәһәр поликлиникасы (Карбышев урамы, 12 );
Төбәкара клиник диагностика үзәге ( Карбышев урамы, 12А );
Д. М. Карбышев исемендәге мәйдан;
А.П. Обыденнов исемендәге Казан автотранспорт техникумы ( Карбышев урамы, 64 ).

Д. М. Карбышевка һәйкәл-бюст аның исемендәге скверда (2018 елның декабре)
Д. М. Карбышев исемендәге скверда татар һәм рус телләрендә аның турында мәгълүмат белән стенд (2018 елның декабре)
А.П. Обыденнов исемендәге Казан автотранспорт техникумы (2019 елның мае)
А.П. Обыденнов исемендәге Казан автотранспорт техникумы территориясендә автомобиль-һәйкәлләр (2019 елның мае)
Төбәкара клиник-диагностика үзәге корпусларының берсе (МКДҮ) (2019 елның мае)

Искәрмәләр

↑ См.: Амиров К.Ф., Ахметзянова Р.Х., Вениаминов Р.Г. Казанских улиц имена. – Казань: Центр инновационных технологий, 2008. – 592 с. – С.220.
↑ См.: Улица Карбышева в Казани: http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_karbysheva/ 2021 елның 11 гыйнвар көнендә архивланган.
↑ По состоянию на 2019 год, некоторые из этих домов были уже снесены как ветхие: ул. Карбышева, 24, 26, 28.
↑ Официальный сайт: http://pol18.ru/about
↑ Официальный сайт: http://pol18.ru/about
↑ См: https://www.medpoisk.ru/view/hospital/3512/mejregionalnyy-kliniko-diagnosticheskiy-tsentr-mkdts.html 2019 елның 19 июнь көнендә архивланган.
↑ См.: Кино под снос: http://e-kazan.ru/news/show/1402
↑ См.: В Казани полностью разрушили кинотеатр «Комсомолец»// Prokazan, 29 апреля 2012: http://prokazan.ru/news/view/57138
↑ См.: В Казани открыт памятник генералу Карбышеву// Известия, 6 мая 2010: https://iz.ru/news/470790

[1] См.: Амиров К.Ф., Ахметзянова Р.Х., Вениаминов Р.Г. Казанских улиц имена. – Казань: Центр инновационных технологий, 2008. – 592 с. – С.220.

[2] См.: Улица Карбышева в Казани: http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_karbysheva/ 2021 елның 11 гыйнвар көнендә архивланган.

[3] По состоянию на 2019 год, некоторые из этих домов были уже снесены как ветхие: ул. Карбышева, 24, 26, 28.

[4] Официальный сайт: http://pol18.ru/about

[5] Официальный сайт: http://pol18.ru/about

[6] См: https://www.medpoisk.ru/view/hospital/3512/mejregionalnyy-kliniko-diagnosticheskiy-tsentr-mkdts.html 2019 елның 19 июнь көнендә архивланган.

[7] См.: Кино под снос: http://e-kazan.ru/news/show/1402

[8] См.: В Казани полностью разрушили кинотеатр «Комсомолец»// Prokazan, 29 апреля 2012: http://prokazan.ru/news/view/57138

[9] См.: В Казани открыт памятник генералу Карбышеву// Известия, 6 мая 2010: https://iz.ru/news/470790

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]