Казим Казимзадә
Казим Мәммәдәли улы Казимзадә (әзери. Kazım Məmmədəli oğlu Kazımzadə; 1913 елның 10 августы, Бакы — 1992 елның 4 октябре, шунда ук) — Әзербайҗан рәссамы һәм графигы, плакатлар ясаучы, китаплар иллюстраторы һәм карикатурист, Әзербайҗан ССР халык рәссамы (1964). 50 ел Әзербайҗан Дәүләт сәнгать музее директоры булып торган.
| Казим Казимзадә | |
|---|---|
| Туган телдә исем | әзери. Kazım Kazımzadə |
| Туган | 10 август 1913[1] Бакы, Россия империясе |
| Үлгән | 4 октябрь 1992 (79 яшь) Бакы, Әзербайҗан |
| Ватандашлыгы |  Россия империясеАзәрбайҗан Демократик Җөмһүрияте  СССР Әзербайҗан |
| Әлма-матер | И. Е. Репин исемендәге Санкт-Петербург сынлы сәнгать, скульптура һәм архитектура институты[d] |
| Һөнәре | рәссам |
| Сәяси фирка | Советлар Берлеге коммунистик фиркасе |
Тормыш юлы
үзгәртүКазим Казимзадә 1913 елның 10 августында Бакыда туган[2]. Мәктәп елларыннан бирле Казимзадә сынлы сәнгатькә карата кызыксыну белдергән һәм аның рәссам буларак формалашуында аның укытучысы, танылган рәссам-график, «Молла Нәсреддин» журналы хезмәткәре Әмир Һаҗиев төп рольләрнең берсе булган[3]. 1936 елда Әзербайҗан Дәүләт сәнгать училищесын тәмамлый, анда 1932 елда укырга кергә[4]. 40 нчы еллар башында Бөек Ватан сугышында катнаша. 1942 елдан Әзербайҗан Дәүләт сәнгать музее директоры булып эшли (бу вазыйфада Казимзадә 1992 елга кадәр, үлеменә кадәр эшли).
1943 елда Казимзадә Әзербайҗан ССР атказанган сәнгать эшлеклесе исеменә лаек була. 1950 елда Сталин премиясенә лаек була. 1952 елдан — СБКФ әгъзасы, ә 1954 елдан Халыкара музейлар советының Совет комитеты хакыйкый әгъзасы була.
1960 елда Казимзадә И. Е. Репин исемендәге Ленинград рәсем сәнгате, скульптура һәм архитектура институтын тәмамлый. 1964 елда аңа Әзербайҗанның Халык рәссамы исеме бирелә.
Кызыл Байрак Хезмәт ордены һәм медальләр белән бүләкләнә. Казимзадә 1992 елда вафат була[3].
Иҗат
үзгәртүКазим Казимзадә нигездә китап иллюстрацияләре һәм станок графикасы жанрында иҗат итә. Иҗатның беренче чорында фарсы шигърияте классигы Низами Гәнҗәвиның «Искәндәрнамә», «Серләр хәзинәсе» (1940), «Ләйлә вә Мәҗнүн» (1947), «Хөсрәү вә Ширин» (1948) поэмаларын, шулай ук «Фитнә», «Тылсымлы балдак», «Искәндер и көтүче» балалар китапларын иллюстрацияли[4]. Шулай ук Казимзадә Мәхсәти Гәнҗәви, Хагани Ширвани, Катран Тәбризи, Хәтаи һәм Хафиз кебек шагыйрьләрнең эшләрен сурәтләгән[3].
«Фронт юлларында» картиналар сериясендә Казимзадә Икенче бөтендөнья сугышы дәһшәтләрен чагылдыра. Сугыш темасына рәсемнәр арасында «Юк ителгән фашист танкы», «Привалда», «Әнисеннән хат» аерыла[3].
Рәссам иҗатында сәяси плакатлар һәм карикатуралар да зур урын алып тора. 1952 елдан «Кирпи» («Керпе») сатирик журналы белән хезмәттәшлек итеп, Казимзадә тарихи һәм көнкүреш темаларына («Бакыда тарихи революцион вакыйгалар», «Медицина хезмәткәрләре», «Х. Абовян тормышы») һәм табло («416-нчы дивизия сугышта», «Ирекле Кубада», «Гыйрак картиналары») картиналар сериясен иҗат итә.
Шулай ук Казимзадә опера һәм драма спектакльләре куелышына, шулай ук кинофильмнарга костюмнар эскизлары булдыра. Иосиф Сталинга (1949) һәм Владимир Ленинга (1957) багышланган сюжет келәмнәре авторы[4].
Казимзадәнең шулай ук «Безнең балалар» эшләре сериясе («Мин сезне тыңлыйм», «Картина ясыйм», «Чыгыш алдыннан») дә бар. Моннан тыш, Казимзадәдә әзербайҗан язучысы һәм мәгърифәтче Аббәскули ага Бакиханов, шагыйрь Али Фазли һәм фольклорчы Әбелкасыйм Хөсәйнзадә портретларын да иҗат иткән. Әзим Әзимзадә, Әмир Һаҗиев, Салам Саламзадә, Садыйх Шәрифзәдә, Исмаил Ахундов, Марал Рәхманзадә кебек рәссамнар белән хезмәттәшлек итә, «Фронтка киткәндә җылырак киен», «Кавказ халыклары дуслыгы» кебек картиналар серияләрен иҗат итүдә катнашкан[3].
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
- ↑ Азербайджанский государственный музеи искусств им Р. Мустафаева: Постоянная экспозиция: каталог / Составители: научные сотрудники Азербайджанского государственного музея искусств имени Р. Мустафаева: Б. Алекперова, Т. Бадалова, И. Когновицкая, М. Наджафов. — М.: Советский художник, 1961. — С. 30. — 98 с.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Xalq rəssamının 100 illik yubileyi keçiriləcək(азәр.) // lent.az.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Казымзадә // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Б.: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1981. — Т. V. — С. 209—210.
Әдәбият
үзгәртү- Казымзадә // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии. — Т. V. — С. 209—210.(азәр.)