Джёсёгей тойон
Джёсёге́й тойо́н (башка исемнәре — Дьёсёгёй Тойон, Кюрюё Дьёсёгёй Тойон, Дёсёгёй Айыы яки Уордаах Дёсёгёй[1]) — саха мифологиясендә аларның үрчүенә ярдәм итүче атлар һәм мөгезле терлек яклаучысы, Илаһ.[2]. Айыы разрядына карый. Кайбер мифларда Галәмне барлыкка китерүче Юрюнг айы тойон айыысының энесе булып тора.
Я кеше, я кешнәүче айгыр образында сурәтләнгән.[2]. Кешеләргә атларны җибәрә, әмма ярсуланса аларны кире ала ала[1]. А. И. Гоголев фикере буенча саха мифологиясендә Джёсёгей тойонның кояш культы белән бәйләнеше һәм шуның белән беррәттән анда Үзәк Азия илаһи ат кояш килеп чыгышы турында мифы бәйләнеше ачык күзәтелә.[3].
Саха халкы карашлары буенча, дүртенче күктә тора. Күренә торган күкнең көньяк-көчыгыш өлешендә, кышкы кояш чыккан урында урнаша.[1]. Аның йорты алтыпочмак формасында һәм тыштан ак ат тиресе белән тышланган.[2].
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 К проблеме понятия "бога айыы" у якутов. Арктический государственный институт искусств и культуры. әлеге чыганактан 2011-06-27 архивланды. 2011-07-05 тикшерелгән.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Мифы народов мира / Гл. ред. С. А. Токарев. — 2-е изд.. — Советская энциклопедия, 1992. — Т. 1. — С. 374. — 671 с.
- ↑ Алексеева А. Н. {{{башлык}}} // Известия Алтайского государственного университета. — Алтайский государственный университет. — В. 4-5. — С. 11-14. — ISSN 1561-9443.