Bayqoñğır ğäläm alanı

(Байкоңгыр космодромы битеннән юнәлтелде)

Bayqoñğır ğäläm alanı yäki Bayqoñır (qazaqça Байқоңыр - bay üzän) - dönyanıñ berençe häm iñ zur ğäläm alanı (kosmodromı), Qazaqstan, Qızıl-Urda ölkäse, Qazalı häm Jusalı arasındağı Töretam awılı yanında urnaşqan.

Qazaqstan
Proton-K raketasın cibärü
Soyuz TMA-13 start aldınnan

Mäydanı 6717 km².

Bayqoñğır şähäre häm ğäläm alanı 2050 yılğa qädär Rusiä tarafınnan Qazaqstannan arendağa alınğan.

Faydalanu bäyäse - 5 mlrd. sum yılda. Arenda bäyäse - 115 mln. dollar. Roskosmos büdjetın 4,2% täşkil itä. Ğomümän, Rusiä 6,16 mlrd. sum yılda tota.

Bayqoñğır - ğälämgä cibärü sanı buyınça dönyada äydäp baruçı ğäläm alanı (2012): 12 yörtüçe raketa cibärelde, Kanaverel borını (AQŞ) ikençe urında (10).

Tarix үзгәртү

1954 yılda qıytğaara ballistik raketa R-7 sınaw öçen yaña poligon tözärgä kiräk ide. Mari ASSR, Dağstan, Ästerxan ölkäse, Qızıl-Urda ölkäse qarala ide. Radioyörtü öçen iñ uñaylı urın - Qızıl-Urda ölkäse bulıp çıqqan.

Berençe şartlı poligon iseme - "Tayga".

1955 yılda tözeleş başlana.

1957 yılda faydalanu başı, R-7 raketasın cibärü.

1957 yılda berençe Cirneñ yasalma iärçene, etlär belän iärçen cibärü.

1960 yılda R-7 raketası sınawı.

1961 yılnıñ 12 aprelendä berençe keşe ğälämi oçışı.

2009 yılda Rusiä xärbiläre Bayqoñırdan kitä.

2018 yıldan soñ Rusiä pilotlı cibärülär "Könçığış" (Vostoçnıy) ğäläm alanına küçermäkçe bula.

2030 yılğa ğälämgä cibärülär 90% Plesetsk häm Könçığış ğäläm alannarınnan bulır dip kötelä.

Taswir үзгәртү

  • 9 start kompleksı, yörtüçe raketalar öçen 15 cibärü caylanması
  • 4 qıtğaara balistik raketalar öçen 4 cibärü caylanması
  • 11 montaj-sınaw korpusı
  • mäğlümat-isäpläw üzäge
  • kislorod-azot zavodı
  • TETS 60 MWt
  • 92 elemtä töyene
  • "Krayniy", "Yubiley" hawa alannarı

Sıltamalar үзгәртү