Bayqoñğır ğäläm alanı

Bayqoñğır ğäläm alanı yäki Bayqoñır (qazaqça Байқоңыр - bay üzän) - dönyanıñ berençe häm iñ zur ğäläm alanı (kosmodromı), Qazaqstan, Qızıl-Urda ölkäse, Qazalı häm Jusalı arasındağı Töretam awılı yanında urnaşqan.

Qazaqstan

Proton-K raketasın cibärü

Soyuz TMA-13 start aldınnan

Mäydanı 6717 km².

Bayqoñğır şähäre häm ğäläm alanı 2050 yılğa qädär Rusiä tarafınnan Qazaqstannan arendağa alınğan.

Faydalanu bäyäse - 5 mlrd. sum yılda. Arenda bäyäse - 115 mln. dollar. Roskosmos büdjetın 4,2% täşkil itä. Ğomümän, Rusiä 6,16 mlrd. sum yılda tota.

Bayqoñğır - ğälämgä cibärü sanı buyınça dönyada äydäp baruçı ğäläm alanı (2012): 12 yörtüçe raketa cibärelde, Kanaverel borını (AQŞ) ikençe urında (10).

Tarix

1954 yılda qıytğaara ballistik raketa R-7 sınaw öçen yaña poligon tözärgä kiräk ide. Mari ASSR, Dağstan, Ästerxan ölkäse, Qızıl-Urda ölkäse qarala ide. Radioyörtü öçen iñ uñaylı urın - Qızıl-Urda ölkäse bulıp çıqqan.

Berençe şartlı poligon iseme - "Tayga".

1955 yılda tözeleş başlana.

1957 yılda faydalanu başı, R-7 raketasın cibärü.

1957 yılda berençe Cirneñ yasalma iärçene, etlär belän iärçen cibärü.

1960 yılda R-7 raketası sınawı.

1961 yılnıñ 12 aprelendä berençe keşe ğälämi oçışı.

2009 yılda Rusiä xärbiläre Bayqoñırdan kitä.

2018 yıldan soñ Rusiä pilotlı cibärülär "Könçığış" (Vostoçnıy) ğäläm alanına küçermäkçe bula.

2030 yılğa ğälämgä cibärülär 90% Plesetsk häm Könçığış ğäläm alannarınnan bulır dip kötelä.

Taswir

• 9 start kompleksı, yörtüçe raketalar öçen 15 cibärü caylanması
• 4 qıtğaara balistik raketalar öçen 4 cibärü caylanması
• 11 montaj-sınaw korpusı
• mäğlümat-isäpläw üzäge
• kislorod-azot zavodı
• TETS 60 MWt
• 92 elemtä töyene
• "Krayniy", "Yubiley" hawa alannarı

Sıltamalar

• Официальный сайт администрации города
• Официальный сайт городской еженедельной газеты «Байконур» 2014 елның 27 март көнендә архивланган.
• Фотогалерея Ленинск-Байконур (более 16 тыс. фото) 2010 елның 9 апрель көнендә архивланган.
• Космодром Байконур — неофициальный сайт
• Международный интернет-клуб байконурцев 2008 елның 20 декабрь көнендә архивланган.
• Описание, план, фотографии Байконура
• История Байконура 2009 елның 12 гыйнвар көнендә архивланган.
• Байконур — космодром и город. История и фотоальбом 2020 елның 21 октябрь көнендә архивланган.
• Космодром Байконур будет превращен в специальную экономическую зону 2009 елның 16 гыйнвар көнендә архивланган.
• Командировка на Байконур
• Байконур «снимает погоны» 2008 елның 27 сентябрь көнендә архивланган.
• Космодромы — «ключ на старт»
• Прощай, Байконур!
• 25 лет на Байконуре
• д/ф «Белое солнце Байконура» 2009 елның 26 февраль көнендә архивланган. телестудии Роскосмоса (видео)
• д/ф «Тур на космодром Байконур»(үле сылтама) (видео)
• Байконур — авария ракеты «Протон 2014 елның 22 февраль көнендә архивланган.»