Александр Невский лаврасы
Изге Троица Александр Невский лаврасы — православие ирләр монастыры, Санкт-Петербургтагы Невский проспектының көнчыгыш очында урнашкан. Шәһәрнең беренче һәм иң эре монастырьларының берсе. 1797 елдан алып лавра статусына ия.
| Александр Невский лаврасы | |
| Нигезләнү датасы | 1713 |
|---|---|
 | |
| Нигезләүче | Пётр I |
| Дәүләт |
 Россия |
| Административ-территориаль берәмлек | Санкт-Петербург |
| Епархия | Санкт-Петербургская епархия[d] |
| Мирас статусы | федераль әһәмияттәге Россия мәдәни мирас объекты[d] |
| Рәсми веб-сайт | lavra.spb.ru |
| Беренче язма телгә алу | 1710 |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
 | |
 Александр Невский лаврасы Викиҗыентыкта | |
Архитектура комплексы составына берничә билгеле некропольләр керә, анда XVIII—XIX гасырларның күп кенә күренекле эшлеклеләре бакыйлыкта ята.
Тарих үзгәртү
Туган якны өйрәнү басмаларында еш кына Невский монастырена нигез салучы Петр I дип языла. 1710 елның июль аенда, Черный елгасы (хәзерге Монастырка) Невага койган җирдә патша биредә монастырь төзергә фәрман бирә, монастырның карамагында Олонец краендагы Нева елгасының ике ярында 5000 квадрат сажин җир бүленә, шулай ук монастырга купшы Валдайский Иверский монастыре үзенең бөтен җирләре белән бирелә.
Монастырның изге кенәз Александр Невский Ярославичка багышланып аталуы, кенәзнең шведларга каршы Невский сугышында 1240 елда җиңү яулавы белән бәйле. Швеция белән сугыш алып барганда кайтарып алынган җирләрдә монастырь төзү тарихи аваз күрсәткече булып тора.
Яңа монастырьны төзекләндерү белән архимандрит Феодосий (Яновский) җитәкчелек итә. Нигез салынуның рәсми датасы — беренче агач Благовещение чиркәвен изгеләндерү көне - 1713 елның 25 марты (Изге Богородица бәйрәме) дип исәпләнелә.
1720 елда монастырь территориясендә руханиларның балалары өчен мәктәп ачыла, 6 елдан славяно-грек-латин семинариясенә үзгәртелә. Соңрак ул Александр-Невский төп семинариясе дип атала, ә 1797 елда Павел I аңа академия статусы бирә. Невский лаврасында бер буын архиерейлар әзерләнгән. XVIII-XIX гасыр рус чиркәве епископатының күп кенә вәкилләре шушы монастырьдә хезмәт итәләр. 1719 елдан башлап лаврада Санкт-Петербург типографиясе эшли, 1714 елдан — отставкадагы солдатлар өчен богадельня.
Петр I, 1723 елның 29 маенда яңа төзелгән монастырьга килеп, Владимир Рождественский монастыреннән князь Александр куәтләрен яңа башкалага күчерергә боера. Кенәзнең җәсәдләре Санкт-Петербургка 1724 елның 30 августында килә, рус чиркәве календарена благоверное кенәз Александр куәтләрен күчерүнең яңа бәйрәме кертелә.
1797 елда Павел I указы буенча монастырь түбәндәге штатлы лавра статусын ала: наместник, благочинный, эконом, рухани, ризничий, уставчы, 30 иеромонах, 18 иеродиакон, 24 монах, 20 больничный билгеләнә. Монархлар һәм аларның гаилә әгъзалары ярдәме белән башкаланың төп монастыре илдә иң байларның берсе була. Аның капиталы 3 млн. сумга бәяләнгән, ә җир биләмәләре 13 090 дисәтинә тәшкил иткән. Халык саны районда 130-150 кеше тәшкил иткән.
XX гасыр башында лавра, әйтик, җырчылар өчен курслар кебек, яңа учреждениеләргә әверелә. 1909 елда лавраның көньяк — көнбатыш башнясы (китапханә) бүлеп бирелгән борынгы саклана торган музей-саклагычы оештырыла. Лужск өязендә Серафимо-Антоний скиты оештырылган, ул Лаврага язылган. Беренче бөтендөнья сугышы елларында монастырь стеналарында лазарет җиһазлана. Монастырь ревизиясендә катнашучы Каблуков мәгълүматларына караганда, 1917 елның маенда Лавраның капиталы якынча 2 млн сум тәшкил итә, шуның 1 966 243 сумы процент кәгазьләрендә һәм 133 155,54 сумы гына.
1917 елның февралендә 113 кеше, шул исәптән 63 монах һәм 50 послушник була. 1917 елның ноябрендә абыем гамәлгә кую җыелышы әгъзаларын сайлауда катнаша. 1917 елның 14 декабрендә Изге Синод Указы нигезендә май — июль айларында үткәрелгән төрле ревизия нәтиҗәләре буенча комиссия лавр җитәкчелеге ягыннан кайбер явыз ниятләрне ачыклаган. Указда административ күрсәтмәләр була: аерым алганда, Лавра Синод карамагында кала, Прокопий епискобы викарий Елисаветградскийны азат итү белән настоятель итеп билгеләнә.
Лавра стеналарында монахлар тормышын торгызу 1996 елда башланган. Бу процесс белән җитәкчелек итү Назарий (Лавриненко) епископына йөкләнде. Троицк соборының мәхәллә җыелышы 1997 елның 3 ноябрендә бетерелә һәм идарә лавраның рухи соборына тапшырыла; монастырь Уставы кабул ителә, төп вазифалы затлар: благочинный, эконом, рухани, ризничий, казак, секретарь билгеләнә. Епархиянең барлык лавр биналарын соңгы тапшыру 2000 елның 18 апрелендә була.
Монастырь һәм литургик тормышны яңадан торгызу белән бергә, лаврада традицион һөнәрләрне торгызу бара. Монда иконоязма остаханәсе, кызыл агач осталары, зәркән остаханәсе, христиан оланлы миниатюрасы остаханәсе эшли. Хаҗилар хезмәте дин тотучыларның Ленинград өлкәсенә һәм аннан читтә сәфәрләрен оештыра. 2007 елның җәендә Троицк соборы гөмбәзен реставрацияләү һәм 14 метрлы хачны алтынлау эшләре тәмамланган.
Чыганаклар үзгәртү
- Александро-Невская лавра // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Рункевич С. Г. Александро-Невская лавра, 1713—1913: Историческое исследование. — СПб., 1913.
- Белякова Е. В. Александро-Невская Лавра в честь Святой Троицы // Православная энциклопедия. — М. : Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2000. — Т. I. — С. 613—617. — 752 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-89572-006-4.
- Соколов А. В. Государство и Православная церковь в России, февраль 1917 — январь 1918 гг. Дисс. … доктора исторических наук. — СПб., 2014.
- Сойкин П. П. Александро-Невская Свято-Троицкая лавра // Православные русские обители: Полное иллюстрированное описание православных русских монастырей в * Российской Империи и на Афоне. — СПб.: Воскресение, 1994. — С. 179-182. — 712 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-88335-001-1.