İli yılğası

İli yılğası (qazaqça Іле, qıtayça 伊犁河) - Qazaqstannıñ Almatı ölkäsendä häm Qıtaynıñ Şeñcan-Uyğır moxtari töbägendä ağa toröan yılğa.

İli yılğası qazaqça Іле, qıtayça 伊犁河
Ozınlığı	1439 km
Basseyn mäydanı	140 000 km²
Su sisteması	Balxaş
Su çığımı	480 m³/s
Çığanaq, bieklege	Tän-Şän, 750 m
Yılğa tamağı, bieklege	Balxaş, 340 m
Urnaşu urını	Qıtay, Qazaqstan

İli häm Balxaş

Almatı ölkäseneñ iñ zur yılğası.

Yälğa baüı Tän-Şändä (Qıtay) 3540 m bieklegendä urnaşa.

Yılğa ozınlığı - 1439 km, 815 km Qazaqstanda urnaşa (56,6).

Balxaş külenä quşa häm Balxaş suın töçe itep yasıy.

İli iñ biek üzäne Qıtayda 6345 m bieklegendä urnaşa (Agiäz tarlawığı).

İli yılğasında Qapçağay susaqlağıçı urnaşa.

Qoyar yılğalar

İli iñ zur qoyar yılğaları: Qurtı, Qaskelen, Talğar, Türgen, Çiläk (qaz. Şelek), Şarın, Xorğos, Qaş, Künes h.b.

Toraq punktları

İli yılğası buyında Qapçağay, Baqanas, Ğ olcah.b. toraq punktları urnaşa.

Tarix

1729 yılda İli yılğasında qazaqlar häm conğarlar arasında zur bäreleş bulğan.

Riwäyät

Borınğı riwäyät buyınça bay Balxaş-sixerçeneñ güzäl İli qızı bulğan. İligä öyläner öçen küp kiäwlär kilgännär: Qıtaydan, Mongoliädän, Boxaradan. Läkin İli yarlı Qaratal-kötüçegä ğaşıyq bulğan.

Qaratal bäygedä otqan, läkin yarsulı Balxaş anı quğan. Balxaş qızı İli şunı belep tuğan öydän qaçqan häm ike söyüçe ike yılğağa äylängän.

Ämma İli ätise Balxaş ğaşıyqlar quşılmas öçen alar arasında töşkän. Şulay itep Balxaş kübekle külenä äylänep ğaşıyq buluçı İli yılğasın häm Qaratal yığasın mäñgegä büleşkän.

Sıltamalar

• Рыбный мир Или 2014 елның 30 март көнендә архивланган.
• Долина Или