«Туган тел» шигыре

«Туган тел» шигыре -Габдулла Тукай тарафыннан 1909 елда язылган шигырь.

Тарих

Шигырь «Балалар күңеле» җыентыгында беренче тапкыр нәшер ителә.

Аны инкыйлабка кадәрге чорда мәктәп-мәдрәсәләрдә уку елы башлану алдыннан, уку елы тәмамланган вакытта, шулай ук бәйрәм кичәләрендә балалар хор белән укый яки көйли-җырлый торган булганнар.

Совет заманында күп кенә җыентыкларда шигырьнең дини эчтәлектәге соңгы строфасы төшереп калдырылган.

Шигырь

Туган тел И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле! Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы. Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән, Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән. И туган тел! Һәрвакытта ярдәмең белән синең, Кечкенәдән аңлашылган шатлыгым, кайгым минем. И туган тел! Синдә булган иң элек кыйлган догам: Ярлыкагыл, дип, үзем һәм әткәм-әнкәмне, ходам!

Танылган тәрҗемәләре

Рус теленә

С. Липкин (rus) тәрҗемәсе

Родной язык, святой язык.

Отца и матери язык!

Как ты прекрасен! Целый мир

В твоем богатстве я постиг!

Качая колыбель, тебя

Мне в песне открывала мать.

А сказки бабушки потом

Я научился понимать.

Родной язык, родной язык.

С тобою смело шел я вдаль.

Ты радость возвышал мою.

Ты просветлял мою печаль.

Родной язык, с тобой вдвоем

Я в первый раз молил творца:

«О, боже, мать мою прости,

Прости меня, прости отца».

Инглиз теленә

Сабирҗан Бәдретдин тәрҗемәсе

Oh, beloved native language

Oh, enchanting mother tongue!

You enabled my search for knowledge

Of the world, since I was young

As a child, when I was sleepless

Mother sung me lullabies

And my grandma told me stories

Through the night, to shut my eyes

Oh, my tongue! You have been always

My support in grief and joy

Understood and cherished fondly

Since I was a little boy

In my tongue, I learned with patience

To express my faith and say:

"Oh, Creator! Bless my parents

Take, Allah, my sins away!"

Польша теленә

Tadeusz Piotrowski тәрҗемәсе

Mowo ojczysta, piękna mowo,

Mowo mojego taty, mojej mamy.

Wszystko co w życiu poznałem

To poprzez ciebie ojczysta mowo.

Na początku w tym języku

Ukołysywała mnie w kolebce mama

Zaś potem nocami

Bajki opowiadała mi babcia.

Mowo ojczysta! Nieustannie

Pomoc twoja

Mnie maleńkiemu objaśniała

Radości moje, troski moje.

O mowo ojczysta! Mowo

Mojej pierwszej modlitwy:

Bądź miłościw mnie

I mojemu tacie, mojej mamie, Boże!

Чуаш теленә

Тăван чěлхем, атте-аннен ытарайми еткерě!

Эс çеç мана пěлý тěнчин çýл тýпине сěклерěн.

Аннен сăпка юрри пулса мана эс сиктереттěн.

Кайран вара эс каçсерен юмах итлеттереттěн.

Тăван чěлхем! Мěн пěчěкрен мана эс май паратăн

Хавасланма та савăнма, хăш чух хурлантаратăн.

Тăван чěлхем! Сана пула эп пуçласа кěлтурăм:

Атте-аннем, сире тата мана каçартăр Турă.

Чыганак

• Габдулла Тукай. Әсәрләр / төзүчеләр һәм редакторлар: Гали Халит, Рашат Гайнанов, Рәис Даутов. — Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1985. — Т. 1.