Җәрәхәтле колит — туры эчәкне зарарлаучы һәм проксималь таралып өлешчә яки тулысынча юан эчәкне җәлеп иткән идиопатияле кабатланучы хроник чир. Чир лайланың таралган өстәге җәрәхәтләнүе белән эчәклек крипталары һәм псевдополипларның абсцесслары үсү белән сыйфатлана (рәс. 24.17а).

Җәрәхәтле колит
Сурәт
Саклык белгечлеге ашказан-эчәк белеме[d]
Дәвалануда кулланыла торган дару никотин[d][1], olsalazine[d][1], кортизол[d][1], balsalazide[d][1][2], Азатиоприн[d][1][2], Сульфасалазин[d][1][2], Месалазин[d][1][2], Преднизолон[d][2], Этанерцепт[d][2], Цертолизумаб пегол[d][2], budesonide/formoterol[d][2], Vedolizumab[d][2], будесонид[d][2], метотрексат[d][2], Голимумаб[d][2], Адалимумаб[d][2], тофацитиниб[d][2], Устекинумаб[d][2], преднизолон[d][2], такролимус[d][2], mercaptopurine hydrate[d][2], Инфликсимаб[d][2], Бетаметазон[d][3], olsalazine[d][4], balsalazide[d][5], Месалазин[d][6] һәм будесонид[d][7]
Генетик бәйләнеш PTPRC[d][8], Интегрин альфа-L[d][9], ZFP90[10], GPR35[11], TCF4[d][12], IL23R[d][13], PUS10[14], DAP (ген)[15], IL7R[d][16], GNA12[17], CCNY[18], LSP1[19], C1orf106[20], Гистондеацетилаза 9[d][21], IL17REL[22], OTUD3[23], Интерлейкин 10[d][24], MST1[25], CARD9[26], SATB2[27], CIITA[28], FCGR2A[d][29], BTNL2[30], RNF186[31], IL26[d][32], CACNA2D1[d][33] һәм NOD2[d][34]
Өстәмә тышкы мәгълүматлар чыганагы nanbyou.or.jp/entry/62(яп.)[35]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре 26 015
ICD-9-CM 556[36][37], 556.9[36][37], 556.5[36][37] һәм 556.8[37]
ICPC 2 идентификаторы D94
NCI Thesaurus идентификаторы C2952[36] һәм C2952[37]
 Җәрәхәтле колит Викиҗыентыкта

Чирнең озак барышы белән авырулар юан эчәк яман шеше үсүе буенча куркынычлык төркеменә керә.

1.     Гомернең 2-3 дистәсендә канлы эч китү, эчнең аскы өлешендә спазмлы авыртулар, туктаусыз сиясе килү һәм тенезмалар белән билгеләнә. Гомуми күренешләренә аручанлык, тән авырлыгын югалту, көчсезлек һәм бизгәк керә.

2.     Эчәклектән тыш күренешләре

а) тире һәм лайла. Авыз куышлыгында афтоз җәрәхәрләр, төерлесыман эритема һәм гангреноз пиодермия (рәс. 14.17б);

б) терәк-хәрәкәт системасы. Аскы очлыкларның эре буыннарының асимметрияле артриты; HLA-В27-уңай авыруларның сакроилеит һәм анкилозлаучы спондилит үсеш алырга мөмкин;

в)    бавыр зарарлануы аутоиммун гепатит, склерозлаучы холангит һәм үт юлларының яман шеше формасында бара ала;

г)    артерияләр һәм веналар тромбозы;

д) икенчел амилоидоз.

3.     Тикшерүләр. Эндоскопия һәм биопсия.

4.     Дәвалау. Сульфасалазин, цитотоксик препаратлар һәм стероидларны системалы куллану һәм колэктомия.

5.     Офтальмологик күренешләре. Кискен иридоциклит, мөгезкатлауның периферияле инфильтратлары, конъюнктивит, эписклерит, склерит, папиллит һәм челтәркатлау тамырларының васкулиты.

Җәрәхәтле колит — туры эчәк һәм проксималь таралып юан эчәкнең бер өлешен җәлеп итеп зарарлаучы идиопатияле хроник кабатланучы ялкынсынулы чир (24 нче бүлекне кара).

1. КАУ якынча 5% авыруларда үсеш ала һәм колит өзлегүе белән туры килә ала. Увеит бергә булган анкилозлаучы спондилит булганда ешрак очрый.

2. Башка күренешләргә мөгезкатлау перифериясендә инфильтратлар, конъюнктивит, эписклерит, склерит һәм сирәгрәк — арткы бүлекнең папиллит, мультифокаль хориоидит һәм ретиналь васкулит формасында җәлеп ителү.

Юан эчәктәге лайлалы тышчаның специфик булмаган җәрәхәтле ялкын- I сыну (НЯК) сәбәбе билгеле түгел. Ул юан эчәкнең лайлалы тышчасында некрозлы, җәрәхәтле үзгәрешләр килеп чыгу белән характерлана. Авыру ® юан эчәктән башланып, югарыга күчәргә һәм туры, юан эчәкләрдә җәрәхәт ясалып, алардан кан агарга мөмкин. Кайбер авыруларда юан эчәкнең лайлалы тышчасында яшерен абсцесслар ясала, псевдополиплар барлыкка килә. Кайвакыт авыру азканлылыкка китерә, эчәкнең тишелү, яман шеш барлыкка килү очраклары да күзәтелә. Авыруларны дәвалау өчен төрле дарулар, шифалы үсемлекләр куллансаң да, дөрес төзелгән диета булмаса, дәвалау уңышлы бармаска мөмкин. Ашау рационыннан беренче чиратта көрпәле ризыклар чыгарылырга тиеш, хәтта кара ипи дә. Алар эчәкнең лайлалы тышчасын ярсыта. Бик салкын һәм кайнар ризык ашарга, суны күп эчәргә киңәш ителми. Яшелчәне чи килеш ашарга ‘ ярамый. Җимешләрнең кабыгын чистартырга кирәк. Кыздырылган ашамлы- : клар, тәмләткечләр, каһвә, эчәкне ярсыта торган ризыкларны чикләү зарур. Туклану рационында көрпәсез бөртеклеләр, симез булмаган җиңел ит (тавык, сарык, куян), барлык яшелчәләрне орлыкларыннан башка пешереп ашарга ярый. Йогырт, кефир, пудинг, әчегән сөт, яртылаш искергән икмәк ашарга тәкъдим ителә. Ашамлыкларда май бик аз булырга тиеш. Эчне йом­ шарта торган ашамлыклар, дарулар дәвалау процессында кулланылмаска тиеш. Кирәк икән, аена 1-2 тапкыр клизма ясарга була.

Халык медицинасы бал, бөтнек төнәтмәсе, карбыз, кабак, кәбестә, помидор согы эчәргә тәкъдим итә. Бик озак дәваланып та, уңышка ирешеп булмаган очракта, хирургик метод кулланырга туры килә.

Искәрмәләр үзгәртү

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 NDF-RT
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 Drug Indications Extracted from FAERSdoi:10.5281/ZENODO.1435999
  3. Inxight: Drugs Database
  4. Inxight: Drugs Database
  5. Inxight: Drugs Database
  6. Inxight: Drugs Database
  7. Inxight: Drugs Database
  8. Phenocarta
  9. Phenocarta
  10. Phenocarta
  11. Phenocarta
  12. Phenocarta
  13. Phenocarta
  14. Phenocarta
  15. Phenocarta
  16. Phenocarta
  17. Phenocarta
  18. Phenocarta
  19. Phenocarta
  20. Phenocarta
  21. Phenocarta
  22. Phenocarta
  23. Phenocarta
  24. Phenocarta
  25. Phenocarta
  26. Phenocarta
  27. Phenocarta
  28. Phenocarta
  29. Phenocarta
  30. Phenocarta
  31. Phenocarta
  32. Phenocarta
  33. Phenocarta
  34. Open Targets Platform
  35. https://ddrare.nibiohn.go.jp/
  36. 36,0 36,1 36,2 36,3 Disease Ontology — 2016.
  37. 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 Monarch Disease Ontology release 2018-06-29 — 2018-06-29 — 2018.

Чыганаклар үзгәртү

  • Джек Кански. Клиник офтальмология. Системалаштырылган караш. / редакторлар: Еричева В.П.. — 2009. — Б. 944. — ISBN 83-7609-034-8.