Erwin Şrödinger

(Эрвин Шрөдингер битеннән юнәлтелде)

Erwin Rudolf Yozef Aleksandr Şrödinger (almança Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger; 1887-1961, Vena) - Avstriä fizik-teoretigı, kvant mexanikasın buldıruçılarnıñ berse.

Erwin Şrödinger

almança Erwin Schrödinger
Erwin Şrödinger
Erwin Şrödinger
Tulı iseme Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger
Hönäre fizik-teoretik
Tuu datası 12 avgust 1887(1887-08-12)
Tuu cire Vena
Ülem datası 4 ğinwar 1961(1961-01-04) (73 yäş)
Büläk häm premiäläre Nobel premiäse laureatı (1933)

Nobel premiäse laureatı (1933).

Berniçä Fännär Akademiäseneñ äğzası, şul isäptän SSRB Fännär Akademiäseneñ äğzası (1934).

Kvant teoriäsendä berniçä mäsläklärneñ avtorı.

Kvant mexanikasınıñ töp tigezlämäse avtorı: statsionar waqıtqa bäysez Şrödinger tigezlämäse.

Dulqınnar mexanikası taypılışlar teoriäseneñ avtorı. Şrödinger mäçese uydırma paradoksı yärdämendä Kopenhagen añlatmasın tänqitlägän.

Termodinamikağa, statistik fizikağa öleş kertkän. Qır berdäm teoriäsen tözergä tırışqan.

Elekrodinamika, tös teoriäse, ğomumi çağıştırmalılıq teoriäse tarmaqlarında eşlägän.

Fänni qazanışları үзгәртү

Şrödinger tigezlämäse үзгәртү

Şrödinger tigezlämäse yaqtılıq tizlegennän tübänräk xäräkät itüçe spinsız kisäkçälär taswirlıy.

Waqıtqa bäyle Şrödinger tigezlämäse (ğomumi oçraq):

 

Relätiv tügel Şrödinger tigezlämäse m -massa belän, potentsial qırda   kisäkçä öçen:

 

yäki:

 

Ğomumi küreneşe.  ,   — Plank daimi zurlığı; m — massa,   — potentsial qır. Biredä   - dulqınça funktsiä . Älege funktsiäneñ moduleneñ kvadratı kisäkçekneñ birelgän xalättä bulu ixtimallığın bilgeli.

Şrödinger mäsläge үзгәртү

Şrödinger mäslägendä waqıtnıñ sistema üzgäreşläre xalät vektorınıñ üzgäreşe belän taswirlana, ä operatorlar daimi bulıp qalalar.

Fizik miqdar operatorı Şrödinger mäslägendä:

 

Xalät vektorı Şrödinger mäslägendä:

 ,

biredä:

  •   — üzgäreş operatorı;
  •   — Hamiltonian.

Şulay itep, Şrödinger tigezlämäse tübändägeçä yazıla (ğädättäge küreneş):

 .

Şulay uq qarağız үзгәртү

Ädäbiät үзгәртү

  • W. T. Scott. Erwin Schrödinger: an introduction to his writings. — Amherst: University of Massachusetts Press, 1967.
  • M. Jammer. The philosophy of quantum mechanics. — John Wiley & Sons, 1974.
  • М. Джеммер. Эволюция понятий квантовой механики. — М.: Наука, 1985.
  • Д. Хоффман. Эрвин Шрёдингер. — М.: Мир, 1987.
  • Schrödinger: Centenary Celebration of a Polymath / ed. C. W. Kilmister. — Cambridge: University Press, 1989.
  • W. J. Moore. Schrödinger: Life and Thought. — Cambridge: University Press, 1989.
  • Erwin Schrödinger: Phylosophy and the Birth of Quantum Mechanics / ed. M. Bitbol, O. Darrigol. — Editions Frontiers, 1992.
  • Erwin Schrödinger's world view: the dynamics of knowledge and reality / ed. J. Götschl. — Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 1992.
  • W. J. Moore. A Life of Erwin Schrödinger. — Cambridge: University Press, 1994.
  • M. Bitbol. Schrödinger's philosophy of quantum mechanics. — Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 1996.