Хәҗитархан шәһәренең тарихый мәсҗидләре

Хәҗитарханның тарихый мәсҗидләре Хаҗитархан шәһрендәге мәсҗидләр, 1917 елгача корылган.

Ак Мәсҗид(№11) 1810 елда беренче гилдиянең татар сәүдәгәре Дауд Исмәгыйловның үз хисабына 1810 елда соңгы классиицизм күренешендә таш белән корылган. Беренче язма искә алу 1777 тугры киләдер.

1930-1992 елларда бина башка максадларда ишләтерелгән(балалар бакчасы, текүчелек цехы, наүвайханә,фанер кярхәнәсе).Ошбу дәвер мәбәендә ул бер ничә тапкыр торгызылды. 1992 елда бина имамларга кайтарып бирелде. Ошбу вакытта килиб, михраб вә мынара югалган, тәрәзәләр киселгән,әвәлге бер каватлы бина эче үзгәртелде 3 катлы бинага иде. 1997 елда мәсҗидтә Хаҗи-тархан мәдрәсәсе ачылды. 2000 елда мәсҗидтә торгызу эшләре башланды. Эшннең фуал баскычы 2006-2008 елларда тугры килде. Төзекләндерелде һәм кадими күренешкә туры китерелде. Адресы: Зоя космедиянская урамы 41/15.

Кара мәсҗид таштан 1816 елда сәүдәгәр Якупов исәбенә элеккеге агач урынына салынган. 1930 елдан бина башка максатларда (мәктәп) кулланыла һәм җимерелә. 2005-2008 елларда хәрабәләрдән торгызылды. Ст. Зо Космодемянская, 48.

Ногай мәчете - 1830 елда төзелгән агач мәчет. Яшел буяу. Совет чорында ул эшләвен дәвам итте. Ст. Казанская, 21 яшь.

Яшел мәчет (Тат. Яшл Макет, No.8, urtртовская мәчете) - элеккеге arаревская Слобода территориясендә урнашкан агач мәчет. Ул 1831-нче елда билгеле Нураши Ниязов тарафыннан төзелгән. Тирә-юньдә яшәгән Йорт татарлары һәм Ногаис-Карагаши бу мәчетнең килүенә карыйлар. 1938 елда, Сталинград Төбәк Башкарма комитеты карары белән, мәчет ябылды һәм бүтән максатларда (тулай торак, клиника) кулланылды. Бүгенге көндә мәчет ташланган һәм эшләми, ләкин аны торгызу планнары бар. Ст. Миньжинский, 90 яшь.

Фарсы мәчете - Шиит мәчете 1860-нчы елда Фарсы җәмгыяте акчасы белән төзелгән. Бу куб формасындагы бина, ярымшарик гөмбәзле һәм почмакларында дүрт туретра-манара. Башта мәчеттә агач койма һәм аркалы агач капка булган. Соңрак таш койма төзелде.

1939 елдан бина башка максатларда кулланыла (кием фабрикасы остаханәсе). Элекке мәчетнең төп күләме бүгенге көнгә кадәр сакланып калган, ләкин яңадан торгызу аркасында бина зур зыян күргән. Сигез почмаклы һәм почмактагы дүрт туретра-манара юкка чыкты. Хәзерге вакытта бердәнбер тарихи мәчет иман итүчеләргә кире кайтарылмады. Ст. Киров, 40 яшь.

Казан мәчете No.9, - 1898 елда Мулла Абдул-Вагап Алиев һәм Казан сәүдәгәре Мөхәммәт-Шакир Казаков акчасы белән төзелгән. Ул 1941-1950 елларда ябылган. Хәзер ул Кызыл мәчет дип тә атала (Тат. Кызыл м, чет), бу исем аркасында Зур Исад мәчете белән буталырга ярамый. Ст. Казанская, 62 яшь.

No. 13, Кызыл мәчет - 1900 елда төзелгән. 1935-1990 елларда ул башка максатларда кулланылган.

Хәзерге вакытта ул Кавказ мәчете дип тә атала, чөнки мәхәллә кешеләренең күбесе Кавказдан - Шафи мәдхаб тарафдарлары. Ст. Кызыл яр, 112.

Криушинская мәчете - 1909-нчы елда, 1897-нче елдан бирле эшләп торган намаз йорты урынында төзелгән. Ул аның исемен ул урнашкан Криуши өлкәсе исеменнән алган.

1932-1997 елларда ул башка максатларда кулланылды (азык-төлек складлары, соңрак мәдәният йорты). 1940 елда манара сүтелә. Соңрак интерьер югалды. 2004-2008 елларда тузган хәлдән торгызылды. Хәзерге вакытта ул Азәрбайҗан җәмгыятенә күчерелә һәм "Баки" (Баку) шиит мәчете булып эшли. Ст. Баку, 141.

Астрахан шәһәренең Трусовский районының Красноармейский авылының 30нчы мәчете (Саянская ур., 6). Мәчет 1926-нчы елда төзелгән, Совет чорында эшләгән һәм авылга караган. Астрахан өлкәсенең Идел төбәгенең татар Абелевка (Татаро-Абеловка) (хәзерге вакытта - шәһәр чикләрендә). 1995 елда, якындагы авылда яңа мәчет ачу уңаеннан. Иске Кучергановка, урамдагы мәчет. Саянская мәктәп-мектеб буларак кулланыла башлады, ләкин 2000 елда алар аңа мәчет статусын кайтардылар. Чыганак: http://astinform.ru/mechet-30.html